Türkiye onay verdi NATO resmen davet etti: İsveç ve Finlandiya için süreç nasıl işleyecek?

İsveç ve Finlandiya’nın katılmak istediği NATO’ya üyelik olağan kaidelerde uzun bir süreç gerektiriyor. Bosna Hersek, Gürcistan ve Ukrayna’nın da dahil olmak istediği NATO’nun yeni üye kabul etmesi için çeşitli kuralların yerine getirilmesi, yasal süreçlerin tamamlanması isteniyor.

NATO, İkinci Dünya Savaşı’nın bitmesinden sonra 1949’da 12 ülke tarafından kuruldu. Bu ülkeler ABD, İngiltere, Kanada, Fransa, İtalya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Lüksemburg, İzlanda, Danimarka ve Belçika’ydı. Ortadan geçen 73 yılda 8 genişleme dalgasıyla üye sayısı 12’den 30’a çıktı.

Türkiye ve Yunanistan 1952’de NATO’nun yeni üyeleri oldu. 1955’te o zamanki ismiyle Federal Almanya, 1982’de İspanya ittifaka katıldı.

Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya’nın 1999’da iştirakiyle üye sayısı 19’a yükseldi.

2004’te Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Estonya, Romanya, Slovakya ve Slovenya NATO’ya girdi.

2009’da Arnavutluk ve Hırvatistan, 2017’de Karadağ ve son olarak 2020’de Kuzey Makedonya NATO üyesi ülkeler oldu.

3 ÜLKE YILLARDIR ÜYELİK İSTİYOR
Bu genişleme dalgaları içinde kimi ülkeler de NATO üyesi olmak istediklerini duyurdular lakin şu ana kadar üye olamadılar. Bu ülkeler Bosna Hersek, Ukrayna ve Gürcistan.

Romanya’nın başşehri Bükreş’te 2008’de düzenlenen NATO Tepesinde Gürcistan ve Ukrayna’nın gelecekte NATO üyeleri olacağı üzerinde uzlaşıldı. Fakat bu ülkelere tarih verilmedi. Bosna Hersek ise 2010 yılında Üyelik Aksiyon Planına dahil olmaya davet edildi.

NATO’YA İŞTİRAK SÜRECİ VE OY BİRLİĞİ ŞARTI
NATO, “açık kapı” siyaseti izliyor. Bu siyaset, ittifakın kurucu mutabakatının 10. hususuna dayanıyor.

Bu hususta kurucu Washington Antlaşması’na taraf olan ülkelerin Kuzey Atlantik bölgesinin güvenliğine katkı sağlamak için rastgele bir Avrupa ülkesini ittifaka katılmaya davet edebileceği belirtiliyor.

Ancak bir ülkenin NATO’ya dahil olabilmesi için oy birliği, yani mevcut 30 müttefik ülkenin hepsinin birden onay vermesi gerekiyor.

NATO üyeliği olağan kurallarda uzun bir süreç gerektiriyor. Bunun için çok kademeli bir sürecin tamamlanması isteniyor.

Buna nazaran, NATO müttefikleri bir öbür ülkenin ittifaka katılmasını kararlaştırdıklarında NATO o ülkeye resmi davet gönderiyor. Bundan sonra 7 adımlık iştirak süreci başlıyor.

Birinci adımda NATO uzmanlarıyla davet edilen ülkenin temsilcileri Brüksel’de bir ortaya gelerek görüşmeler yapıyor. Bu görüşmelerde davet edilen ülkenin NATO’nun siyasi, yasal ve askeri koşullarını karşılayıp karşılamadığı, NATO üyeliğinin ekonomik, askeri, yasal, siyasi ve istihbaratla ilgili yükümlülüklerini yerine getirip getiremeyeceği müzakere ediliyor. Bu müzakerelere nazaran davetli ülkenin NATO koşulları ve standartlarını yerine getirmek için ıslahat yapıp yapmayacağı belirleniyor.

İkinci adımda davet edilen ülke NATO Genel Sekreteri’ne resmi niyet mektubu gönderiyor ve NATO üyeliğinin yükümlülüklerini ve üzerine düşen taahhütleri kabul ettiğini bildiriyor. Islahat yapılacaksa bu mektupta ıslahatların takvimi de belirtiliyor.

Üçüncü adımda NATO, Washington Antlaşması’na ek iştirak protokollerini hazırlıyor. Böylelikle ittifakın kurucu mutabakatı bir manada güncellenmiş oluyor. Bu protokoller, NATO ülkeleri tarafından imzalanıyor.

Dördüncü evrede protokollerin NATO üyesi ülkeler tarafından kendi ulusal maddeleri ve prosedürleri uyarınca onaylanması gerekiyor. Onay süreci ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. Örneğin onay için ABD’de Senato’nun üçte ikisinin oyu gerekirken, İngiltere’de parlamentoda resmi bir oylama gerekmiyor.

Beşinci adımda ise tüm üye ülkeler, kendi onay süreçlerini tamamladıktan sonra Washington Muahedesi’ni saklayan ABD’ye yeni üyenin iştirakini öngören protokolleri kabul ettiklerine dair bildirim yapıyor.

Altıncı adımda bütün bu basamaklar tamamlanınca NATO Genel Sekreteri, yeni üyeyi ittifaka katılmaya davet ediyor.

Yedinci ve son olarak yeni üye de kendi ulusal yasal sürecini tamamlayarak iştirak dokümanını Washington Antlaşması’nı saklayan ABD’ye teslim ediyor ve NATO üyesi oluyor.

İSVEÇ: ÜYELİK 1 YIL SÜREBİLİR

İsveç Başbakanı Magdalena Andersson NATO Başkanlar Zirvesi’nin davetlisi olarak İspanya’nın başşehri Madrid’de basına açıklamalarda bulundu.

İsveç’in NATO’ya üyelik müzakerelerinin bir yıl sürebileceğini belirten Andersson, bugünkü toplantıyı ve sürecin ilerlemesini sabırsızlıkla beklediğini söyledi.