Okyanus Dibindeki Canlılar Neden Garip Görünür?

Hayvanlar alemine dönüp baktığımızda, birbirinden farklı özelliklere sahip sayamayacağımız kadar canlı bizleri karşılar. Bu özellikler bize havalı görünse de temelde ihtiyaçlar yüzünden ortaya çıkıyor olmalarını pek düşünmeyiz. Örnek olarak kedilerin garip olarak nitelendirilen kulakları, ekstrem derecede âlâ duymalarını mümkün kılarken gözleri, düşük ışıkta yeterli görmelerini sağlar. Görünüşleri de büyük ölçüde bu muhtaçlıklar bağlamında oluşur.

Bu durum yalnızca karada değil, okyanuslarda da geçerli. Bilhassa de her gün görmeye alışık olmadığımız, okyanusun en derinlerinde yaşayan ve birden fazla insanın içine endişe salan canlılara baktığımızda, bildiğimiz okyanus canlılarında görmeye alışık olmadığımız çok sayıda özellik göze çarpıyor.

Derinlerdeki bu canlılara baktığınızda büyük gözleri dikkat çekiyor. Uygun de okyanusun tabanı yalnızca karanlık değil mi?

Pseudobathylagus

Öncelikle evet, Güneş ışığının ulaşamadığı bu alanlar doğal olarak hayli karanlık. Ancak buralarda yaşayan canlıların birçok, kendi ışığını üretebilme yetisine sahip. Bu da ışığın çiftleşme ve avlanma bahislerinde araç olmasını sağlıyor.

Bu ışığın yakalanabilmesi için de derinlerde gördüğümüz bu canlılarda olduğu üzere büyük gözlere gereksinim duyuluyor. Bu büsbütün net bir manzara sağlamasa da neredeyse her şeyin tüketici olduğu bir ortamda hayatta kalmak için epeyce kritik olabiliyor.

Kendi ışığına sahip canlılara örnek olarak bilhassa sinema dünyasında karşılaştığımız fener balığına (spesifik olarak melanocetidae ailesine) bakalım.

Kafasının üst kısmında kendisini özel kılan o ışığı görebiliyoruz. Bu ışık sayesinde avını kendisine yanlışsız çekebiliyor.

Aynı ışık yoluyla da cinsin erkeği, dişiyi bulabiliyor ve böylelikle çiftleşme sağlanabiliyor. Yani muhtaçlıklar doğrultusunda gelişen bir özellik bu.

Bu canlıların duruşunda gözümüze garip gelen bir şeyler var lakin tam da ne olduğunu bilemedik. Pekala bu neyden kaynaklanıyor?

Genel olarak hallerini garip kılan şey, üzerlerindeki devasa basınca adapte olan vücutları. Bu koşulları düşündüğünüzde aslında bulundukları ortama nazaran eksiksiz bedensel özellikleri olduğunu görebilirsiniz.

Yine fener balığından örnek verelim

Söz konusu tıbbın karın bölgesi o kadar çok genişleme kapasitesine sahip ki kendisinin 2 katına kadar boyutu olan canlıları avlayabiliyorlar.

Bunun avantajı ise yüzeyde olanın bilakis, derinlerde yemek konusunda “bulduğunu yiyeceksin” mantığının geçerli olması. 

Uzun müddetler boyunca aç kalmak bu canlılar için alışılmadık bir şey değil lakin fener balığında ve başka birçok cinste olan bu özellik, yemeklerini bir nevi stoklamalarını mümkün kılıyor.

Orantısız halde büyük olan ağızlarının ve dişlerinin de sebepleri var

Çoğu derin deniz canlısında ağız kısmının devasa bir genişleme kapasitesine sahip olması dikkat çeker. Elbette tekrar orantısız halde büyük olan keskin dişler olmadığında bunun onlar için pek de manası kalmıyor.

Söz konusu dişler, avın bir kez yakalandığında kaçmasını engelliyor. Bahsettiğimiz devasa ağza giren canlılar için bu dişler, geri çıkmalarını engelleyen parmaklıklara dönüşüyor.

Bu canlıların bir kısmının saydam olduğunu da fark etmişsinizdir

Deniz meleği (Gymnosomata)

Okyanusun tabanında gerisine saklanılabilir pek bir şey yok. Bu da saydam canlıların doğal hâllerinde kamufle olabilmelerini ve bu biçimde hayatta kalmalarını mümkün kılıyor.

Saydam olanlar dışında derinlerde parlak kırmızı renkli canlıların da var olması dikkat çekiyor. Buralardaki canlıların çok büyük bir kısmı kırmızıyı ayırt edemediğinden bu da tesirli bir kamuflaj formülü oluyor.

Peki nasıl oluyor da vücutları ziyan görmüyor?

Hava kesesi

Biz derinlere dalmaya başladığımızda bedenimizdeki hava gitgide daha çok sıkıştırılır. Bizim nefes alıp vermemizi sağlayan ciğerlerimiz, derinlerde yaşamayan balıkların ise su içinde yükselip alçalmalarını sağlayan hava keseleri vardır.

Fakat derin deniz canlılarında bu hava keseleri de bulunmaz. Münasebetiyle sıkıştırılacak bir hava da yoktur. Bu yüzden de vücutları ziyan görmez.

İnternette bir efsane hâline gelen ve bir vakitler ‘en berbat hayvan’ olarak seçilen Blobfish de derinlerde yaşayan canlılardan:

Bazıları İçin Hassas Olabilir

Fakat bu canlı aslında bu türlü görünmüyor. Bildiğimiz biçimde bir kas yapısı, iskeleti ve hava kesesi olmayan bu canlı, başka çeşitler üzere suyun kendisini takviye olarak kullanıyor. Bu sebeple de derinlerde pek alışık olduğumuz formda balık tarifine uyarken kendisini yüzeye çıkardığımızda hali bozuluyor.

Böyle söylemek beğenilen olmayacaktır ancak kelam konusu basınç değişimini düşündüğümüzde bu formunu epey güzel bile korumuş diyebiliriz.

Blobfish aslında bu türlü görünüyor

Burada saydıklarımızı tek tek topladığınızda ise karşınıza garip görünümler çıkıyor. Ancak dediğimiz üzere; bunların hepsi ihtiyaçtan ortaya çıkan özellikler.

Kaynaklar: Monterey Bay Aquarium, BioGeoPlanet, Science ABC

https://www.webtekno.com/okyanus-dibinde-canlilar-neden-garip-gorunur-h130239.html