Marmara’da köpek balığı artışı! Sebebi şaşkınlık yarattı

Günümüzde köpek balıkları birçok kişiyi kaygı ve endişeye sürükleyen canlıların başında geliyor. Su altı ömründe kendine besin zincirinin doruğunda yer bulan bu canlılara dünyanın çabucak hemen her yerinde rastlamak mümkün. Türk balıkçıların ağlarına takılan köpek balıkları da vakit zaman gündemde kendine yer buluyor. Geçtiğimiz günlerde Twitter’da ortaya atılan bir tez ise büyük bir merak konusu oldu. Teze nazaran, Marmara’da köpek balığı popülasyonu son aylarda önemli artış gösteriyordu.

‘BALIKÇILARDAN DUYUYORUZ’

İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık ve Su Eserleri Sürece Teknolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak, Marmara’da yakın vakitte köpek balığı popülasyonuyla ilgili bilimsel bir çalışma yapılmadığının altını çizdi ve “Marmara Denizi’nin genelinde bu türlü bir araştırma yok. Lakin birtakım balık çeşitlerinde artış olduğunu ben de balıkçılardan duyuyorum” dedi. Marmara’daki kimi balık çeşitlerindeki artışı son yıllardaki gelişmelere bağlayan Prof. Dr. Karakulak, “Öncelikle kesin konuşmak için kapsamlı bir bilimsel çalışmanın yapılmasını gerektiğini belirtmek gerek. Son yıllarda köpek balıkları dünya genelinde balıkçılık baskısından ötürü jenerasyonu azalan cinsler kümesine girdi. Hatta Dünya Tabiat ve Doğal Kaynakları Müdafaa Birliği (IUCN) birçok köpek balığı tipini kırmızı listeye aldı. Yani bu canlıların kuşağı kritik düzeyde tehlike altında. Ülkemiz de dahil olmak üzere tüm dünyada köpek balıkları müdafaa altına alınıyor” biçiminde konuştu.

Türkiye’nin birtakım köpek balığı tiplerinin avlanması konusunda yasaklama kararları aldığını belirten Prof. Dr. Karakulak, “Su eserleri bildirimine bakarsanız Türkiye’de yaklaşık 9 ila 10 köpek balığı çeşidi hakkında av yasağı olduğunu görürsünüz. En kolayından mahmuzlu camgöz köpek balığı, boncuk köpek balığı üzere çeşitlerin avlanması yasaklandı” diyerek, yasaklı cinslerin avlanması durumunda avcılara önemli cezalar kesildiğini söyledi.

‘BİRÇOK CİNSTE ARTIŞ YAŞANIYOR’

Balıkçılar ile periyot devir görüştüğünü ileten Karakulak, “Balıkçıların söylediğine nazaran son periyotta birtakım tiplerde artış var. Hatta son yıllarda görülmeyen fener balıklarının bile görülmeye başladığını söyleyen balıkçılar var. Bilhassa son 2 yılda pandemi ve müsilaj sebebiyle balıkçılık baskısı azalması deniz canlılarını artırdı” ifadelerini kullandı. Köpek balıklarının temel besin hususlarının küçük balıklar olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak, “Bu canlıların en kıymetli besin kaynağı hamsi, sardalya üzere küçük canlılar. Müsilaj sebebiyle gırgır balıkçılığı çok az yapıldığı için köpek balıklarının besin kaynağı olan bu canlıların değerli bir kısmı denizde kaldı. Eğer müsilaj olmasaydı gırgır balıkçılığı daha çok yapılacaktı, hamsi ve öteki balık çeşitlerinin sayısı azalacaktı ve münasebetiyle köpek balıklarının besin kaynakları da azalacaktı. Bu besin zinciriyle alakalı bir durum. Köpek balığı avlamasanız bile onun besinini azaltırsanız onun da sayısı azalır” dedi.

Türkiye’nin kıyısı olan denizlerde yaşayan köpek balıklarının beşerler için tehlike oluşturmadığını anlatan Prof. Dr. Karakulak, “Bizim denizlerimizdeki köpek balıkları insanlara saldıran cinsler değiller. Yüklü olarak plankton ve küçük balıklar ile beslenen tipler. Mesela vatoz balığını ele alalım. Bu balık size çarpabilir lakin siz ona dokunursanız gelip çarpar. Yoksa size saldırmak üzere bir maksadı olmaz. Bunlar tehlike yaratan balıklar değil. Okyanuslarda tehlikeli tiplerle karşılaşabilirsiniz. Okyanus üzerinden Ege ve Akdeniz’e de bazen bu tiplerin geldiği görülebilir fakat bu çok ender görülen bir olay. Zati dediğim üzere şu an köpek balıklarının sayısı dünya genelinde azaldı ve muhafaza altına alındı” açıklamasını yaptı.

İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Hidrobiyoloji Ana Bilim Kolu Dr. Öğr. Üyesi Emre Yemişken de köpek balıklarındaki artışla ilgili Marmara’da bilimsel bir çalışma yapılamadığını vurgulayarak, “Gözlem sayısında bir artış yaşanmış olabilir. Köpek balıkları insanların daima olarak gördüğü yahut görülebilecek yerlerde yaşayan canlılar değiller. Bu mevzuda net bir şey söylenebilmesi için model bir çalışma gerçekleştirilmesi gerekiyor. Şu anda bu kapsamda yapılan bir çalışma yok lakin hocalarımızın elinde bu hususta bize bilgi verebilecek kimi çalışmalar kesinlikle vardır. Net bir bilgi olmadığı için şu an yalnızca ‘denk gelme’ halinde yaşanan olayların arttığı formunda yorum yapabilirim” şeklinde konuştu.

‘DENİZİN SAĞLIKLI OLDUĞUNU GÖSTERİR’

Deniz ekosistemi içerisinde köpek balığı bulunmasının sağlıklı bir durum olduğunu paylaşan Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak ise kelamlarına şöyle devam etti: “Eğer bir denizde köpek balığı varsa bu bize oradaki ekosistemin sağlıklı olduğunu gösterir. Bu canlılar nispeten besin zincirinin üstünde bulunur. Şayet bir ekosistem bozuluyorsa dorukta bulunan avcı balıklar dediğimiz cinsler azalmaya başlar. Köpek balıklarının sağlıklı deniz ekosistemi için kesinlikle korunması gerekiyor.”

Marmara Denizi’nde oluşan müsilajın deniz canlılarını çok büyük bir oranda etkilemediğini ve köpek balıkları için hem olumlu hem de olumsuz istikametleri olduğunu belirten Prof. Dr. Karakulak, “Müsilajın ağır olduğu yerlerde deniz yüzeyinin kapanması oksijenin düşmesine sebep oldu ve anlık balık vefatlarına yol açtı. Müsilajın olumlu tesiri ise balıkçılık faaliyetlerinin azalması oldu. Denizden çok balık çekilmediği için de öbür canlıların besin kaynakları azalmadı” tabirlerini kullandı. Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak denizlerin korunması gerektiğinin altını çizerek, şu ayrıntısı da paylaştı:

Bu durumu Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’na ilettiklerini aktaran Karakulak, Bakanlığın da denize döküm yapılmasını yasaklayıcı kararlar aldığını söyleyerek, “Denize attığımız her şey oradaki canlıları rahatsız ediyor. Denizlere ne katı ne de sıvı atıklar dökülmeli. Bunu bilhassa vurgulamak istiyorum” ikazında bulundu.