Mahsa Amini protestoları 100. gününde: İran’da geri dönüş yok

İnsan Hakları Aktivistlerinin Haber Ajansı’nın (HRANA) bildirdiğine nazaran, İran’daki protestolarda şimdiye kadar ortalarında 69 çocuğun bulunduğu 500’ü aşkın  kişi hayatını kaybetti. Milletlerarası Af Örgütü’nün utanç yargılamaları olarak nitelediği infazlarda 2 kişi idam edilirken, en az 26 kişinin daha vefat cezasıyla yargılanacağı belirtildi. 

Diğer taraftan, ülkede 2017, 2018 ve Kasım 2019’daki geniş çaplı protestolar yaşansa da son üç aydaki şovlar İran’da 1979 İslam Devrimi’nden bu yana en şiddetlileri oldu.

ÜNLÜ OYUNCULAR VE FUTBOLCULAR DESTEKLEDİ

Halkın sokaklarda  “Kadın, Ömür, Özgürlük” sloganları attığı şovlara ülkedeki kimi siyasi isimlerin yanı sıra sanatkarlar ve futbolcular da dayanak verdi. Ayrıyeten şovlar dünyanın dört bir yanına sıçradı. 

Protestolara katılan kimi ünlü oyuncular da tutuklandı ya da sürgüne gönderildi.  Onlardan biri olan Taraneh Alidoosti, başörtüsüz bir fotoğrafını ve protestoculara takviye veren bir ileti paylaştıktan sonra tutuklanarak Konutun Hapishanesi’ne gönderildi.

Alidoosti’nin rol aldığı Oscarlı The Salesman (Satıcı) sinemasının direktörü olan Asghar Farhadi, “Taraneh ile dört sinemada çalıştım. Şu anda halkına hakli bir formda dayanak verdiği için adaletsiz bir formda hapishanede tutuluyor. Şayet bu türlü bir dayanak kabahatse, bu topraklardaki on milyonlarca insan suçlu” diye konuştu. 

“İRAN ESKİSİ ÜZERE OLMAYACAK”

Ülkeyi terk eden bir başka kıymetli İranlı aktris Pegah Ahangarani ise bahse ait yaptığı açıklamada, “Her iki taraf da radikalleşti, rejim baskı yapıyor ve sinema sanayisindeki beşerler buna reaksiyon veriyor. İrani Mahsa Amini öncesi periyoda geri dönemez” dedi. 

Öte yandan, bir öteki tanınmış İranlı aktör olan Hamid Farrokhnezhad, bu ayın başlarında ABD’ye taşındı ve İran Dini Başkanı Ali Hamaney’i çabucak “diktatör” olarak nitelendirerek onu Franco, Stalin ve Mussolini ile karşılaştırdı.

İran’ın en ünlü eski futbolcularından biri olan ve Dubai’de yaşayan Ali Kerimi de protestolara dayanak verdi. İran istihbarat casuslarının onu öldürmekle tehdit ettiğini ve bu durumun  sonunda ABD’ye taşınmasına yol açtığını söyledi. Karimi, 14 milyondan fazla takipçisiyle Instagram hesabında İran rejiminin en ünlü eleştirmenlerinden biri olarak tanınıyor. 

Bir öbür İranlı futbolcu  Ali Daei, ülke çapındaki bir grevi desteklemek için dışarı çıktıktan sonra İran yargısı tarafından kuyumcu dükkanı ve restoranı kapatıldı. 

İRAN’DAKİ GÖSTERİLER

Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra kötüleşerek hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de hayatını yitirmesi ülkede infiale yol açmıştı.

Emini’nin 17 Eylül’de memleketi Sakkız kentindeki cenaze merasimi sonrasında başlayan şovlar, ülkenin birçok kentine yayılmıştı.