Katerina Köşkü ne zaman açılacak?

Dr. Seyfullah Türksoy İpekyolu Kamu Diplomasisisi Teşkilatı Başkanı Dr. Seyfullah Türksoy konuyla ilgili kaleme aldığı yazıda dikkat çeken ayrıntılara değindi.

Türksoy’un gözünden Katerina Köşkü:

Edelstaal Şirketler Kümesi Lideri ve Orka Otelleri’nin sahibi Karslı işadamı Turgut Torunoğulları genç yaşında gittiği Hollanda’da bugün binlerce beşere istihdam sağlayan saygın bir işadamı. Hollanda’daki dev gayrimenkul yatırımlarının yanısıra İtalya’daki ünlü çelik tencere fabrikası Edelstaal Group’un da sahibi olan Turgut Torunoğulları, Avrupa’da kazandığı paraları Türkiye’de süper turizm yatırımlarına dönüştürdü.

2014 yılında gerçekleştirdiği Orka Sentido Lotus Beach Oteli yatırımıyla Marmaris’i adeta bir cazibe merkezi haline getiren Torunoğulları, otel inşaatı sırasında etrafın ve ağaçların en küçük bir ziyan görmemesi için azami hassasiyet gösterdi. O süreci yakından  takip eden bir gazeteci olarak, ağaçların nasıl tek tek numaralandırıldığının ve hiçbir ağacın ziyan görmemesi kanısıyla projenin nasıl bir etraf hassaslığı ile gerçekleştirildiğinin  şahsen şahidiyim. Marmaris / İçmeler’deki 1500 yataklı Orka Sentido Lotus Beach Hotel Tatil Köyü, bugün Avrupa’dan Rusya’ya, İran’dan Azerbaycan’a kadar dünyanın farklı coğrafyalarından her yıl  onbinlerce insanı en güzel halde ağırlayan değerli bir Turizm markası. 

Türkiye iktisadına önemli katkılar sağlıyor.  Orka Turizm, daha sonra Fethiye’de de beş yıldızlı mükemmel bir turizm tesisini hizmete açarak turizm dalındaki yatırımlarını sürdürdü. Ayrıyeten İstanbul Sirkeci’de de Orka Royal isimli oteliyle hizmet veriyor. 

Turgut Torunoğulları ve kardeşlerinin Türk turizmine katkıları elbetteki yalnızca bu yatırımlarla hudutlu değil.

Turgut beyefendi ile birkaç gün evvel Marmaris’te biraraya gelerek yeni yatırımlar hakkında da bilgi alma imkanına sahip oldum.

Orka Turizm Kümesi, çok yakında Marmaris / Turunç’ta, Türkiye’nin en savlı turizm projelerinden birine start vermeye hazırlanıyor. 60 köşk ve büyük bir otelden oluşan proje, harika bir tabiatın koynunda sıradışı özellikleriyle dünyanın sayılı tesislerinden biri olacak. Ayrıyeten Marmaris merkezde denize nazır çağdaş villalardan ve konutlardan oluşan bir diğer projenin de startı verilmiş. İstanbul’da da çeşitli yatırım projeleri bulunuyor. Çok yakında tarihi kıymete sahip bir otel daha Orka Turizm Kümesi bünyesinde hizmete açılacak. Bütün bu projeler üzere hala devam eden ve yakında başlayacak olan pekçok turizm yatırımı gerçekleştiren Torunoğlulları ailesini en çok heyecanlandıran proje ise Kars / Sarıkamış’ta başladıkları Katerina Köşkü.

Türkiye’nin beğenilen turizm merkezlerinden ‘şehitler diyarı’ sarıçam ormanları ve kristal karıyla Türkiye’nin kış turizminde kıymetli yere sahip olan Kars’ın Sarıkamış ilçesinde bulunan Katerina Av Köşkü Turgut Torunoğulları tarafından Türk turizmine kazandırılacak. Osmanlı-Rus Savaşı sonrası 40 yıl Rusların hakimiyetinde kalan Sarıkamış’ta Rus Çarı 2.Nikola’nın ailesi için yapılan Katerina Köşkü, 1994’e kadar askeri emelle kullanıldı. Tıpkı yıl muhafazalı taşınmaz olarak tescillenen köşkün mülkiyeti hazineye devredildi.

Sonrasında birçok proje ile gündeme gelen köşk, mukadderatına terk edildi. Harika Baltık mimarisi ile görenleri büyüleyen köşkün akıbeti, uzun süren projelendirme çalışmaları sonucu belirli oldu. Kars Valiliği’nin öncülüğünde hazırlanan raporlar doğrultusunda tarihi yapının hem bölgede turizme hizmet etmesi hem de yapının gelecek kuşaklara aktarılması için otel yapılması teklif edildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan incelemeler sonrasında açılan ilan ile onarım yapılması kaidesi ile otel olarak kullanacak yatırımcıların müracaat ilanı açıldı.

İlana çıkan tarihi köşke, tıpkı vakitte Karslı olan turizmci iş insanı Turgut Torunoğulları talip oldu. Yıllardır çürümeye terk edilen köşkün içine girince de o yıpranmışlığı görmek mümkün. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yapılan mukaveleye nazaran köşk aslına uyun olarak restore edilecek. Yanında da Sarıkamış’ın tabiatına uygun 100 yataklı bir otel yapılacak. Yıllardır bahtına terkedilen Katerina Köşkü’yle ilgili bu olumlu gelişme Kars ve Sarıkamış’ta herkes tarafından büyük bir memnuniyetle karşılandı. Zira Turgut Torunoğulları verdiği kelamı yerine getiren, memleket sevdalısı bir insan olarak bölge halkının gönlünde özel bir yere sahiptir.

Daha evvel DEİK Avrupa Lideri sıfatıyla sayısız hizmetlere imza atan, Avrupa’da kazandığı paraları ülkesinde dev yatırımlar dönüştüren, binlerce beşere istihdam imkanları oluşturan, Türk iktisadına önemli katkılar sağlayan Torunoğulları’nın Katerina Köşkü’yle ilgili bu kararı bölge halkının yanısıra devletimiz tarafından da olumlu karşılandı. Gerek bölge milletvekilleri gerek bürokrasi bu projenin Kars / Sarıkamış’a maddi manevi çok büyük yararlar sağlayacağının şuurunda. Baltık mimarisinin en hoş yapıtı olarak bilinen ve dünyadaki en kıymetli tarihi miraslardan biri olarak gösterilen Katerina Köşkü’nün hizmete açılmasının Türkiye – Rusya bağlarına de çok olumlu yansıyacağı belirtiliyor.

Katerina Köşkü’nde Baltık Mimariyle birlikte Rönesans tesirli Neo-Rus usulünün izleri de görülmektedir. Rusların çok paha verdiği bu mimari şaheserin, Turgut Torunoğulları üzere tabiata, etrafa, tarihe hassas; Avrupa medeniyetini özümsemiş lakin Anadolu ve Kars kültüründen de asla uzaklaşmamış bir işadamı tarafından tekrar tarihimize ve Türk turizmine kazandırılacak olması kıymetlidir. 

Marmaris’teki sohbetimiz sırasında Turgut beyefendiye bu projeyi neden çok önemsediklerini sordum. Bu bahse muhakkak ticari bakmadıklarını, bir toplumsal sorumluluk projesi olarak gördüklerini anlattı. Yıllar evvel, memleketi Kars’ta annesi ve babası ismine okul yaptırıp devlete bağışlayan Turgut Torunoğulları, Katerina Köşkü projesini de Sarıkamışlı annesi Fikriye Torunoğulları’nın adeta bir vasiyeti olarak görüyor. Annesi Fikriye hanımın ”Oğlum Türkiye’nin birçok bölgesinde yatırım yaptın. Memleketini de unutma” kelamını hiç aklından çıkarmadığını söyleyen Turgut Torunoğulları, projenin aslına uygun formda gerçekleşmesi için hiçbir fedakârlıktan kaçınmadığını, tarihi köşkün gelecek jenerasyonlara en düzgün formda ve aslına uygun bir onarımla ulaştırılması için alanında uzman tecrübeli bir akademisyen kümesiyle çalıştıklarını hatırlattı.

Gerçekten de mevzuyla ilgili çok kıymetli bilim adamları çalışmalar yapıyor. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ne mensup saygın dört bilim adamının röleve çalışması yaptığı Katerina Köşkü, en gelişmiş aygıtlarla tahlil ediliyor, en ince ayrıntılara dikkat ediliyor. Sohbetimiz sırasında Turgut Torunoğulları, “Çok pahalı bilim adamlarımızla çalışıyoruz. Katerina Köşkü’nün adeta ciğerlerine kadar inceledik, tomografisini çektik. Proje uygulamasını da birebir hassasiyetle yapıyoruz” formunda konuşuyor. 

Katerina Köşkü’yle ilgili Sarıkamış’ın evvelki devir Belediye Lideri Köksal Toksoy’la da görüştüm. Köksal beyefendi, bu projenin hem tarihi yapının korunması ve yaşatılması hem de bölge turizminin canlanması açısından sayısız yararlarının olacağını, o nedenle bölge halkının ve yöneticilerinin projenin gerçekleşmesini çok istediklerini, bu bahiste Turgut Torunoğulları’na çok güvendiklerini anlattı. Turgut Torunoğulları’nın Avrupa’da kıymetli bir Türk markası olduğunu, hem devlet ricali ve hem de Kars halkı tarafından da çok sevildiğini belirten Köksal Toksoy, ”İnanıyorum ki projenin gerçekleşmesiyle Sarıkamış ve Kars için yeni bir dönüm noktası olacaktır. Öteki işadamlarının da bölgemizde yatırımlar yapmasını teşvik edecektir.O nedenle milletvekillerimiz, valimiz, çeşitli kurumlarımız ve halkımız ile birlikte bu projenin hayata geçmesini sabırsızlıkla bekliyoruz” diyor. 

10 bin yıllık tarihi bir geçmişi olan Kars kentinde eski çağlardan Bizans’a,  Selçuklu’dan Osmanlı’ya, 40 yıllık Rus esaretinden Cumhuriyete kadar uzanan güçlü bir tarihi miras bulunuyor. Geçmiş yıllarda bu tarihi mirasın nasıl yok edildiğini, yağmalandığını, hırpalandığını, tarumar edildiğini şahsen görmüş yaşamış bir beşerim. Muhafaza altına alınması gereken Türk mimarisinin hoş örnekleri olan Selçuklu hamamlarının, kervansaraylarının, Osmanlı vakfiyelerinin; Malakanlar tarafından yapılan değirmenlerin, Ruslar tarafından inşa edilen mimari şaheserlerin basiretsiz siyasalların ve çapsız yöneticilerin yol vermesiyle nasıl zalimce talan edildiğini, antik kent Ani Harabeleri’nin onarım ismi altında beton ve kireçle nasıl mahvedildiğini, define avcılarının hangi yabanî tahribatları yaptığını yeterli biliyorum.

Bu açıdan bakıldığında, Katerina Köşkü’nün bugünlere ulaşabilmesi bile büyük bir talih. Geçmişte yaşanan makus örnekleri de hatırlayarak, Katerina Köşkü’nün onarımının ve yaşatılmasının değerini daha düzgün anlayabiliriz. 

Temennimiz bu projenin biran evvel gerçekleşmesidir.  Selçuklu Ordusu’nun Anadolu’ya birinci girdiği, Sultan Alparslan’ın muzaffer ordusuyla birlikte  namaz kaldığı; Osmanlı’nın Gazi unvanı verdiği,  Cumhuriyetimizin yıldız kenti,  Serhat Kars, bünyesindeki tarihi yapıtlara sahip çıkarak medeniyetler beşiği olduğunu bir sefer daha gösterecektir. Ülkesini, Gazi Kars’ı, şehitler diyarı Sarıkamış’ı seven herkesin bu projeyi canı gönülden desteklediğini düşünüyorum. 

Katerina Köşkü’nün gerek mimari açıdan nasıl muazzam bir eser olduğunu anlayabilmek ve gerekse hem Kars hem de ülke turizmine katkılarını iddia edebilmek ismine müze uzmanı Levent Toksoy’un aşağıda yer alan, bilgi dolu araştırma yazısını okumanızı öneriyorum. 

SARIKAMIŞTA BULUNAN KATERİNA AV KÖŞKÜNÜ ANLAMAK
Tarihte 93 harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşları Osmanlı Devleti’nin yenilmesiyle 3 Mart 1878’de imzalanan Ayastefanos Antlaşması ve akabinde da Berlin Antlaşmasına nazaran içerisinde Sarıkamış’ın da bulunduğu Kars, Ardahan, Batum, Artvin ve Eleşkirt sancakları Rusya’ya savaş tazminatı olarak verilmiştir ve bu kentler yaklaşık kırk yıl Rusların hâkimiyetinde kalmıştır. Ruslar, izledikleri yayılımcı siyaset anlayışı ve idaresindeki bölgelerde kalıcı olabilmek, Rus İmparatorluğunun gücünü ihtişamını göstermek emeliyle, buralarda çeşitli mimari eserler inşa etmişlerdir. Bu bağlamda kendi mimari anlayışlarına uygun, ızgara planlı bir kent kurgusunu kurdukları Kars Oblastlığında göstermişlerdir. Bu kentler 1917 yılında Bolşevik ihtilalinin akabinde imzalanan Brest-Litovsk Antlaşması ile Osmanlı Devleti’ne iade edilmiştir.

Aradan geçen bu 40 yıllık mühlet bugün genel bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde, Osmanlı Devleti bu bölgeleri adeta Ruslara yap-işlet-devret olarak vermiş dersek pekte yanılmayız.

İşgal periyodunda Rusların değerli bir merkezi haline gelen Kars ve Sarıkamış’ta birçok yeni yapılar inşa edilmiştir Bu yeni yapılaşmada, mevcut yerleşime müdahale edilmeden, asıl yerleşimin bulunduğu alanın güneydoğusunda, yeni bir garnizon-kent kurulmuştur Bunun sebebinin Rusların siyasi tercihi olduğu açıktır. Kentsel mimariye başka bir ehemmiyet veren Rusya, yapılaşmayı şuurlu olarak sürdürmüş, bölgede kalıcı olmanın adımlarını böylelikle gerçekleştirmiştir.

Katerina Köşkünün mimari usulüne büsbütün Baltık mimari demek biraz sıkıntı üzere burada Baltık Mimariyle birlikte Rönesans tesirli Neo-Rus biçiminin izlerini de görebilmekteyiz. Adeta birkaç mimari üslubun bu köşkte sentezlenerek hayat bulduğunu söyleyebiliriz. Elbet ki İmparator ismine yaptırılan bir köşkte sıradanlık olmaması gerekirdi, bu gayeyle Rus mimarlar ellerinden gelenin en uygununu ve en farklısını yapmaya çaba ettikleri açıktır.

Peki gelelim tarihten günümüze kadar bu köşkün ve şişman köşkün kimler tarafından ve ne niyetlerle kullanıldığı sorusuna; Çar II. Nikolay ismine yaptırılan İmparatorluğun ihtişamını gösteren bu köşkte Çar II. Nikola’nın 1914 yılı Aralık ayında Kars’a bir ziyarette bulunduğu biliniyor Bu ziyaret kapsamında Çar II. Nikolay ve eşinin kelam konusu köşkte konakladığı bilinmektedir. Bunun dışında Çar Birinci Dünya Savaşı öncesinde; orduları denetlemek ziyaret etmek gayesiyle cepheleri gezmiş, bu kapsamda Aralık 1914’te Kars’a gelmiş ve tren istasyonunda indikten sonra Oblastta misyon yapan üst seviye kumandanlarla bir ortaya gelmiş brifingler almıştır. Daha sonra 1 Aralık 1914’de Sarıkamış’a geçmiş kendisini tren İstasyonunda 80. Kaberdey Piyade Alayının onur kıtası karşılamıştır. 1892’de albay rütbesine yükselen Çar II. Nikolay bir periyot bu alayda misyon yaptığından bu alaya başka bir sempatisi vardı. Nikolay O gece günlüğüne şunları yazmış;

“ 1 Aralık Pazartesi Kafkasya’ya yaptığım seyahatin benim için en değerli günü bugün. Saat 09’da Sarıkamış’a geldim Kabardey alayındaki birliğimi burada görmek büyük bir memnunluk. Takımımla otomobile bindik, kiliseye gittik ve akabinde iki hudut köyünden geçtik. En seçkin 1200 asker de dahil, ordunun mevzileri burada inşa edilmiş. Etraflarında dolaştım, sohbet ettim ve onlara St. George’un haçlarını ve madalyalarını verdim…” burada bahsettiği George imparatorun kardeşi ve varisi olan Tsarevich George’dur. Büyük düşes Maria’nın doğumundan iki hafta sonra Gürcistan Abastumani’deki (Samtskhe-Cavaheti bölgesine bağlı Adigeni Belediyesi’nde küçük bir kasaba) villasında öldü. (11 Temmuz 1899) 28 yaşındaki Grand Dük uzun müddettir akciğer kanseriydi.

Aşağıdaki fotoğrafın Çar II. Nikolan’ın Sarıkamış’ta olduğu bir vakitte çekildiği söylenmektedir.

​Köşkü daha uygun anlamak için İmparatorluk ailesi Romanovları tanımak gerekir Romanov Hanedanı’nın karar süren son üyesi II. Nikolay’ın eşi. Aleksandra Fyodorovna, Kraliçe Victoria’nın büyük torunu ve Hessen-Darmstadt grandükü IV. Louis’in kızıdır. 6 Haziran 1872 tarihinde Alman İmparatorluğu’nun Hessen Büyük Dükalığı içindeki Darmstadt kentindeki Yeni Saray’da doğdu. 26 Kasım 1894 tarihinde, Çar II. Nikolay ile evlendi. Bu evlilikten Romanov ailesi 5 çocuk sahibi oldular çiftin evvel Kızları Olga, Tatyana, Maria ve Anastasya isimlerinde kızları oldu lakin Romanovlar imparatorluğun varisi olacak bir erkek evladı dört gözle bekliyorlardı bu da İmparatoriçe Aleksandra üzerinde bir baskı oluşturmuştu. Rus halkının onun hakkında neler düşüneceği hakkındaki tasası günden güne arttı ve nihayet Çareviç Aleksey, “güneş ışığı” üzere doğduğunda herkes moral buldu. Fakat çok geçmeden Aleksey’in hemofili hastası olduğu ortaya çıkınca büyük bir moral çöküntüsü yaşandı ve Romanovlar’ın trajedisi burada başladı. Birinci sefer Kraliçe Victoria’nın çocukları ortasında Hemofili görüldüğü için İngiliz hastalığı olarak bilinen bu hastalık nedeniyle, halk ve saray çevrelerince Aleksandra’nın akrabalık ilgisi gerekçesiyle suçlandı.

I. Dünya Savaşı’nda Rusya Almanya ile savaşmaya başlayınca, hem aristokrasi hem Rus halkının Aleksandra’ya nefreti daha da arttı ve savaş Çariçe’yi, monarşiye muhalefetin neredeyse en öncelikli odağı hâline getirdi.

Aleksey’in Hemofili hastalığı başta Çar Nikolay ve Çariçe Aleksandra olmak herkesi derinden üzmüştü Saray’da ilgi odağı haline gelen Aleksey ile herkes yakından ilgileniyor bu da onu şımarık bir çocuk yapıyordu. Aleksey beş yaşındayken başına uzun yıllarca başında kalacak adeta ona koçluk yapacak olan dostu denizci Derevenko getirildi Derevenko çocuğa kendini adadı bayan hemşireleri başta Maria ve başkalarının yaptığı üzere onu şımartmadı. Aleksey çok zeki etkin ve sporu seven bir çocuktu bu yapısı da hastalığına pek güzel gelmiyor, sık sık kazalara maruz kalıyor bu kazalar da bedeninde mavi şişlikler oluşturuyordu. Küçük çocuğun geceleri bağırarak ağlayışı Sarayda herkese ızdırap veriyordu.

Aleksey’in daha farklı bir ortamda izole bir biçimde yaşayabilmesi ve tedavisine yardımcı olabilmesi için başta Dereveko olmak üzere hemşireleri öğretmenleri başka yardımcıları ile birlikte bir mühlet Sarıkamış’taki Av Köşkünde kaldıkları söylenmektedir.

Katerina Köşkü hakkında yapılan araştırmada buranın Av köşkü kullanımının yanı sıra ibadethane, hastane, doğum meskeni konser salonu üzere niyetlerle da kullanıldığı daha sonra “20’nci Ağır Topçu Taburu’na verildiği bilgisine ulaşılmıştır.

Sarıkamış’taki Katerina Köşkü yaklaşık 125 yıldan beri ayakta durmayı başarmış Son Rus Çarı II: Nikolay ve ailesi başta olmak üzere birçok hedefe hizmet etmiş yapısı mimarisi estetiği açısından harikulâde hoşlukta eşsiz bir yapıdır. Bugünlerde artık harap olmak üzere olan bu seçkin yapıya Türkiye’nin önde gelen işadamlarından ve yaklaşık 40 yıllık turizm deneyimi olan EDELSTAAL Şirketler Kümesi İdare Şurası Lideri ve ORKA Otellerinin sahibi Turgut Torunoğulları bir toplumsal sorumluluk olarak onarımını yapmak ve tekrar köşkü ülkemize ve dünya turizmine kazandırmak gayesiyle Kültür ve Turizm Bakanlığından ön tahsisini almış bulunmaktadır. Bu haber başta memleketi Kars olmak üzere mevzuya hassas herkes tarafından büyük bir heyecan ve sevinçle karşılanmıştır.

Katerina Köşkü birinci dünya savaşında doğu cephesinin merkezi sayılacak doksan bin şehidi ile tarihe ismini yazdırdığı şehitler diyarı Sarıkamış’ta bulunmaktadır. Ayrıyeten Rus Çarı II. Nikolay’ın Rus toprakları dışında ismine yapılmış nadir yapılardan biri olması hasebiyle Katerina Köşkü’nün ileride Türkiye-Rusya ortasında ortak hissede sağlayacağı, bu yapının Türk-Rus ilgilerinde diplomatik açıdan değerli bir yere sahip olacağı ve değerli görüşmelerin yapıldığı bir platform misyonu üstleneceği düşünülmektedir.

katerina köşkü, ŞİMDİKİ Haberleri

https://www.haber7.com/guncel/haber/3264218-katerina-kosku-ne-zaman-acilacak