İzmir Buca Depremi Neden 6.0 Şiddetinde Gibi Hissedildi?

30 Ekim 2020’de gerçekleşen 7,0 büyüklüğündeki(Amerikan Jeolojik Araştırma Merkezi’ne göre) sarsıntının üzerinden tam iki yıl geçmesine karşın travmaları hâlâ hissediliyor. Kendisini kuvvetli hissettiren Buca zelzelesi esnasında çok fazla kişi, bu sarsıntının da tekrar yıkıma neden olabileceği hissine kapıldı.

Buca’da yaşayanlar, zelzele anında yerin altından gök gürültüsüne yakın bir ses duydular. Gürültü devam ederken çok şiddetli sarsıntı başladı ve yaklaşık 15 saniyelik sarsıntı esnasında etraftan çığlık sesleri yükseldi. Sarsıntı sonrasında sokağa çıkan beşerler ağlıyordu, birçoğu 2020’deki sarsıntıya yakın olduğunu söylüyordu. Hatta evcil hayvanlar da korktu ve saklandıkları yerden uzun müddet çıkamadılar.

Peki neydi bu şiddet farkına neden olan şey?

İTÜ Jeoloji Kısmı’ndan Dr. Ömer Kamacı‘ya bu soruyu yönelttik. Kendisi birebir vakitte 650.000 takipçili Bilimin Ucunda Instagram sayfasını da yönetiyor. Verdiği bilgiler şu biçimde:

Deprem haberlerinin sunumunda sıklıkla karıştırılan iki kavram var: “büyüklük” ve “şiddet”. Büyüklük, sarsıntının ürettiği sismik dalgaların aletsel olarak ölçülmesiyle elde edilen sonuca denir.

Sismometre ile elde edilen bilgi (grafik çıktı, sismograf) Amerikalı sismolog Charles Francis Richter tarafından 1935 yılında önerilen ölçeğe (Richter ölçeğine) nazaran hesaplanır ve magnitüd olarak sunulur.

Şiddet ise sarsıntı dalgalarını nerede karşıladığınıza bağlı dinamik bir kavramdır. Şiddet, odak noktasından uzaklığa, yapının oturduğu tabana ve yapı kalitesine nazaran büyüklüğe eşit olur ya da daha büyük olur. Mesela M5.0 büyüklüğünde bir sarsıntısı, odak noktasına yakın, makus bir yer ve yapı ile 6 şiddetinde hissetmeniz mümkündür. 

Yine de yıkıma neden olabilecek zelzeleler yüzey kırıklarının oluşabileceği M6 ve üzerindeki sarsıntılardır. Bu üzere büyük sarsıntıların yaratacağı şiddet, depremin kendisinden çok daha büyük olup yıkımı artırabilir. 

Bekenen “Büyük İstanbul Depremi” birtakım yerlerde 9,0 şiddetinde hissedilecek.

Beklenen İstanbul sarsıntısı için üretilen senaryolarda büyüklüğün M7.0’dan aşağı olmaması beklenmekte (Tahminler M7 ila M7.4 arasında). Zelzelenin, Marmara Denizi içindeki hangi yarar gerçekleşeceği tartışmalı olsa da denizden geleceğini biliyoruz.

Dolayısıyla şiddet için Marmara Denizi’ne kıyısı olan ilçelerin daha büyük bir risk taşıdığı söylenebilir. Avcılar, Bakırköy, Fatih, Küçükçekmece, Büyükçekmece ve Silivri üzere ilçelerde 8’in üzerinde bir şiddette hissedilebileceği düşünülmektedir.

Odağa yakınlık dışında taban ve yapı kalitesini de eklersek bilhassa dolgu tabanların üzerine inşa edilmiş eski yapıların, M7 üzerindeki bir depremde şiddeti 9,0’a kadar ulaştırabileceği söylenebilir. Münasebetiyle, büyüklük sarsıntının çabucak sonrasında, şiddet ise zelzeleden sonraki yıkımla ortaya konmaktadır.

Depremin denizden yahut karadan gelmesi şiddeti çok değiştirmez.

Çünkü Türkiye’deki denizler birer iç denizdir ve tabanları kara ile benzeridir. Eğer okyanusa kıyımız olsaydı ve zelzeleler okyanusta olsaydı işte o vakit kara ya da suda gerçekleşen zelzeleler ortasındaki fark besbelli derecede fazla olurdu. Uzaklık, taban ve yapı kalitesi, sarsıntının iç denizde ya da karada olması ortasındaki farktan çok daha tesirlidir.

İzmir’in zelzele riski şimdi bitmedi. 352 yıldır kırılmayan fay üzerinde duran kenti her an daha büyük bir zelzele vurabilir.

2020 sarsıntısının 1. yıldönümünde size bu fayı hatırlatmıştık. İzmir Körfezi güney kıyı boyunca Bornova, Göztepe, varyantta karadan geçen ve şimdi kırılmayan büyük fay, Göztepe’nin biraz batısında denize giriyor. Kırılması durumunda 7,0 büyüklüğünde bir zelzele yaratabilir ve kentin ova bölgesindeki yapıların %70’i yerle bir olur.

Gerek vatandaşlar gerek yetkililer zelzele gerçeğini unutmayarak tedbirlerini almalılar.

https://www.webtekno.com/izmir-buca-depremi-neden-yuksek-hissedildi-h129448.html