Fikir Gücüyle Donarak Öldüğüne İnanılan Adam: Nick Sitzman

Müellif Glenn Van Ekeren, 1988 yılında yayımlanan “The Speaker’s Sourcebook” isimli kitabında; aslında bozuk olup çalışmayan bir dondurucuda, “yalnızca inandığı için” donarak ölen bir adamın enteresan kıssasını anlatır. İsmi bile bilinmeyen bu adama dair hiçbir ferdî bilgi yoktur, yalnızca kıssası vardır. Bu öykü halk ortasında gitgide daha fazla yayılır ve kulaktan kulağa oyunu üzere her duyan yeni bir şey ekler öyküye.

Öykünün, saygın bir mecmua olan Reader’s Digest mecmuasında anlatıldığı, gerçek olduğu ve donarak ölen kişinin isminin da Nick Sitzman olduğu da söylentilere eklenince kıssa daha da etkileyici hale gelir ve artık insanların kıssanın gerçek olduğuna inanmamak için bir nedenleri kalmamıştır.

Nick Sitzman ve kuşku uyandıran öyküsü:

Lisandan lisana yayılan bu kıssada Nick Sitzman; çalışkan ve sevgi dolu bir karısı, iki çocuğu ve birçok arkadaşı olan güçlü, sağlıklı ve hırslı genç bir demiryolu çalışanıdır. Bir yaz günü, tren takımları işlerini bir saat erken bitirirler. Nick, vagonlarda son bir denetim yaparken ezkaza bir dondurucuda kilitli kalır. Emekçilerin geri kalanının sahayı terk ettiğini anlayınca paniğe kapılıp bağırıp çağırmaya başlar lakin kimse onu duymaz. Dondurucuda sıcaklığın sıfır derece olduğunu ve içeride kalırsa kısa mühlet içerisinde donarak öleceğini düşünür. Karısına ve ailesine başına gelenleri anlatabilmek için içeride bulduğu bıçakla tabana şunları kazır: Çok soğuk, bedenim uyuşuyor. Keşke uyuyabilseydim. Bunlar son sözlerim olabilir.

Öykünün devamında sabah takım arkadaşları Nick’i donarak ölmüş bir biçimde bulurlar. Dondurucunun ısı kayıtlarını incelediklerinde bunun imkansız olduğunu fark ederler. Zira Nick’in, içinde kilitli kaldığı dondurucu bozuktur ve o gece de dahil son bir haftadır hiç çalışmamıştır. Dondurucunun içindeki sıcaklık 10 santigrat derecenin altına hiç inmemiştir. Bunun sonucunda şöyle bir niyete varırlar; Nick’i soğuk öldürmedi, Nick fikir gücüyle kendi kendisini öldürdü. Öykünün başka bir versiyonunda ise Nick Sitzman bir restorantta çalışır. Birebir halde tekrar bozuk ve çalışmayan bir dondurucuda kilitli kalır; dondurucunun soğutmaya devam ettiğini düşünür, kıssanın sonunda da donarak ölür.

Pygmalion tesiri ve donan adam kıssası ortasındaki ilgi

Öykünün kendisinin sahiden gerçekleşip gerçekleşmediği ile ilgili kuşkular bulunsa da Pygmalion tesiri ya da öbür ismi ile “kendi kendini gerçekleştiren kehanet” teorisi açıklanırken bu öykü sık sık anlatılır. Toplumsal psikolojinin teorilerinden olan bu teori, Sosyolog Robert K. Merton tarafından “Olay yahut şartların yanlış değerlendirilmesinden kaynaklanan yeni davranışlar, yanlışın gerçekleşmesine neden olur” halinde tanımlanır. Yani özetle inandığınız şey davranışlarınızı tesirler, bu yeni davranışlarınız da inandığınız şeyi gerçekleştirir.

Tezlere nazaran Nick Sitzman soğuktan donup öleceğine o kadar çok inandı ki sonunda kehanet kendisini gerçekleştirdi ve Nick nitekim öldü. Lakin gerçek bir isim bile gerisinde bırakmadı.

Kıssa gerçek mi?

Yapılan araştırmalarda Reader’s Digest mecmuasının arşivlerinde bu öyküye rastlanamamıştır. Nick Sitzman diye bir kişinin gerçekte yaşayıp yaşamadığına dair ise hiçbir ispat yok. Bir dondurucunun içinde kilitli kaldığınızda dondurucunun hala çalıştığına inanıp nitekim üşümeye başlayabilirsiniz. Hatta korktuğunuz için kalp krizi geçirmeniz de mümkündür lakin 10 santigrat derecenin üstündeki hava kurallarında donarak ölmeniz fizyolojik açıdan mümkün değildir.

Her şeye karşın diyelim ki bu türlü bir durum sahiden gerçekleşti, bilim-tıp topluluğunun bu olaya ilişkin her bir datayı saklayıp üzerinde araştırmalar yapması gerekmez miydi? Ancak işin enteresan tarafı, bu olayla ilgili ne bir hastane kaydı ne de bir otopsi raporu var. Elimizde sırf “kanıtlara dayanmayan” bir öykü var.

Kaynaklar: 1, 2, 3

https://www.webtekno.com/dusunce-gucuyle-donarak-olen-adam-h124149.html