Evin Dışında Bir Yerde Tuvalete Gidememe ve Uyuyamama Sorunu

Bir yerden öteki bir yere seyahat ettiğinizde yahut birinci kez kalacağınız bir arkadaşınızın konutunda uyumak çoğunuz için zahmet olabilir. Uzmanlar bu duruma ”ilk gece etkisi’ diyor. Yani birinci sefer girdiğiniz o ortamı istemsiz olarak inançlı bulmamanız bu duruma sebebiyet veriyor. Böylece kendinizi müdafaanız için beyniniz, yarı uyur yarı uyanık biçimde sizi o gece uyumama nöbeti tutmaya zorluyor.

Bir de bu sorunun yanında karnınıza ağrılar girmesine karşın tuvalete çıkamama sorunu eklenince psikolojiniz yeterlice çökebiliyor. Psikolog Nick Haslam’a nazaran birçok insan kendi meskeninde tuvalete giderken, kendisini rastgele öteki bir yerde lavaboyu kullandığından daha güvende hissediyor. Baktığınızda bütün sıkıntı ruhsal olarak insanın kendini bilmediği, tanımadığı yerlerde inançta hissedememesi üzere görünüyor. Pekala sahiden o denli mi?

Aslında beşerler, tuvalete gitmek için daima ‘daha rahat’ hissedecekleri ortamları aramaya meyilli.

Chicago Üniversitesinde profesör olan Jack Gilbert, insanların bu türlü hissetmek istemelerinin gerisinde, çevresel şartlara verdikleri doğal bir tepkilerin yattığını söylüyor. Yani rahat hissetme isteği oldukça doğal. Birçok kişi konutunun kapısından girdiği anda vücudu, konut ortamına olan alışkanlığın verdiği tesirle glikoz (şeker) istikrarının, teneffüs ve hormon hareketlerinin değişimini devreye sokuyor. İşte bu yüzden bazen eve girdiğiniz anda birden tuvaletiniz gelebilir. Hatta siz de ”dışarıdayken çok saat tuvaletimi mi tuttum ben” diye düşünüp şaşırabilirsiniz.

İnsan, tuvalet eğitimi almış bir canlı olduğu için lavabo muhtaçlığı geldiğinde, onu muhakkak kurallara nazaran gerçekleştirmesi gerektiğini de biliyor. Psikolog Nick Haslam’a nazaran, tanımadığınız bir ortamda bu gereksiniminizi tutmanızı sağlayan şey de geçmişteki tuvalet eğitiminden geliyor olabilir. Uzun müddet büyük tuvaletinizi tutan biriyseniz bu bağırsak ve mide ağrısı yaşamanızı sağlayabilir. Herkesin bu türlü bir gereksinimi olduğunu ve bunun doğal olduğunu kendinize telkin ederseniz bu bahiste daha esnek davranabilirsiniz. 

Bir başka sıkıntı ise utangaç bağırsağa (parcopresis) ve mesaneye (paruresis) sahip olmak.

Yapılan araştırmalara nazaran dünya nüfusunun yaklaşık %2.8-16.4’ünün utangaç mesane sorunu yaşadığı tabir ediliyor. Bilhassa erkeklerde bu durum daha sık görülüyor. Bu problemleri yaşayan bireyler genel tuvaletleri kullanmaya karşı yüksek dozajda bir telaş duyarlar. Bunlardan muzdarip olanlar, restoranların, AVM’lerin, okulların yahut en kolayından arkadaşlarının meskenlerinin tuvaletlerini bile kullanamaz. Bazen şiddetli semptom yaşayan bireyler, kendi konutlarında bile lavaboya gidemez hale gelir. 

Bu durum, bir toplumsal anksiyete bozukluğu tipi olarak kıymetlendirilir. Bu sorunu yaşayanlarda ağır kalp atışı, çok terleme, teneffüs bozukluğu, kasların gerilmesi, mide bulantısı yahut titreme üzere komplikasyonlar görülebilir. Mesela bu semptomları daha hafif yaşayanlar konutta kimse yokken tuvalete gidebilir lakin daha ağır yaşayanlar saatlerce uğraşsalar da muhtaçlıklarını gidermeleri güç olabilir. 

Bu durum kişinin toplumsal hayatını epeyce kısıtlar zira kişi ne bir arkadaş buluşmasına ne sinemaya ne de halka açık herhangi bir yere gidebilir. Yapılan bir araştırmada bu meseleyle ilgili 316 şahısla görüşülüyor ve 72 iştirakçi bu rahatsızlıklardan en az birini yaşadığını lisana getiriyor.

Katılımcılar, genel tuvaletlerde insanların birbirleriyle gülerek konuşmalarını kişisel algılayıp kendilerine güldüklerini zannettiklerini, büyük tuvaletlerini yaparken lavaboda çok vakit geçirmeleri nedeniyle insanların dışkının kokusunu anlayacaklarından yahut sesini duyacaklarından endişelendiklerini dile getirmiş. Böylelikle araştırma sonucunda bu durumu deneyimleyen bireylerin başkaları tarafından olumsuz tarafta eleştirilme korkusu yaşadıkları tespit ediliyor. 

Şimdi bir de öbür bir yerde uyuyamama sorunsalına bakalım…

Yapılan bir çalışmada araştırmacılar, insanları birinci sefer kaldıkları bir yerde uyurken izlemek için MRI da dahil olmak üzere üç farklı beyin taraması gerçekleştiriyor. Bunun sonucunda insanların bu usul durumlar yaşadıklarında beyinlerinin sol tarafında derin uykuya geçme eğiliminin azaldığı tespit ediliyor. Ayrıyeten uzmanlar, bu bireylerin dışarıdan gelen her sese kulak kabarttıklarını zira beyinlerinin çok fazla uyarıldığını keşfettiler. Hülasa beşerler birinci sefer kaldıkları bir yerde, başta da belirttiğimiz üzere rahat hissetmedikleri, tehlikedeymiş üzere hissettikleri için uyuyamıyor.

Bu mevzuda problemi olan bireylerin bir yere birinci defa gitmenin tasasını yaşamak yerine o yerde birkaç defa evvelden vakit geçirip uyum sağlamaya çalışmaları araştırmacıların tavsiyeleri ortasında. Bireyler, kendi meskenlerinden bir eşyayı kalacakları öbür konuta getirebilir, misal bu bir yastık olabilir. Tahminen böylelikle bu sorunu biraz olsun atlatabilirler.

Kaynaklar: Independent, The Conversation, Good House Keeping, Prevention, Greatist, NBC News, TIME, The New York Times, Everyday Health

https://www.webtekno.com/baska-yerde-tuvalete-gidememenin-ve-uyuyamamanin-nedeni-h128026.html