Elektrik Çarpması Nasıl İnsanı Metrelerce Fırlatabiliyor?

Çocukluğumuzda izlediğimiz, bilhassa de Tom ve Jerry üzere çizgi sinemalarda elektrik çarpması üzere durumların güldürü ögesi olarak gösterildiğini ve sık sık yaşandığını hatırlarsınız. Öbür birçok çizgi sinemada de karşılaştığımız bu durumda, genelde akıma maruz kalan karakterin iskeletinin, vücudunun içinden daima yanıp sönercesine parladığını görmüştük.

Buna ek olarak kimi durumlarda elektrik akımına maruz kalındığında karakterlerin ya metrelerce uzağa fırlaması ya da kelam konusu akımın kaynağıyla teması kesemiyor olmaları dikkat çekiyordu. Pekala bu iki durum hangi koşullarda birbirlerinden ayrılıyor?

Öncelikle bilmemiz gerekiyor ki elektrik akımı vücudumuza yabancı değil.

Kolunuzu kaldırabilmeniz, konuşabilmeniz, düşünebilmeniz, yemek yiyebilmeniz ve öteki tüm işlevleriniz, hudut sisteminizin elektrik hareketleriyle meydana geliyor.

Fakat elektrik çarpması olarak bildiğimiz durumlarda ortaya çıkan akım fazladan gelmiş oluyor ve bu sebeple de vücudumuza temas ettiğinde kasları uyarabiliyor. Ama bunun, derimizi geçip kaslarımıza ulaşabilecek güçte olması gerek.

Bu noktada vücudumuz, elektrik akımına karşı bir bariyer vazifesi görüyor.

Bu özelliğini de kuru ve kalın olmasına borçlu. Çünkü ıslandığımızda elektrik akımına karşı daha savunmasız oluyoruz. Bu değerli, zira akımdan ne derecede etkileneceğimizi, ortada duran değil, vücudumuza giren akım ölçüsü belirliyor. Yani voltaj burada büyük rol sahibi. Vücudun direncini kırmaya yetecek volt ölçüsünün 500 ve üzeri olduğunu, ayrıyeten bu bedelin kalbinizi durdurmaya yeteceği bilgisini de buraya sıkıştıralım.

Örneğin 50 miliamper akımın geçtiği bir kablo önünüzde duruyorsa, vücudunuz kuru olduğunda ortaya koyduğu direnç sayesinde direkt olarak bu akımı deneyimlemezsiniz. Bu, akımın zararsız olacağı manasına gelmiyor ama görünen ve tecrübelenen ortasındaki farkı bilmek gerekiyor. 

Vücudunuza giren elektrik akımı diğer bir yerden çıkmak ister.

Bunun için de direncin düşük olduğu yolları izleyerek çıkış yolunu arar. Genelde çıkış noktası ayaklar olsa da bu üzere durumların tedavisinde asla ezber üzerine ilerlenmez.

Fakat düşük güçteki elektrik kaynaklarından gelen akımın bedene girmeyeceğini, onun yerine deri üzerinde izler bırakacağını belirtelim. Esasen içeriğin konusu olan da bu çeşit akımlar. 

Şimdi asıl mevzumuza geçelim. Kimi durumlarda elektrik kaynağını neden bırakamıyor olmamızla başlayalım.

Daha evvel belirttiğimiz üzere kaslarımızı hareket ettirebilmemizi sağlayan şey, elektrik akımının ta kendisi. Artık bir elektrik kaynağını iki elinizle tuttuğunuzu düşünün. Bu kaynak, sizi 10mA düzeyinde bir akıma maruz bıraksın.

Parmaklarınızı içeri hakikat bükmenizi mümkün kılan (fleksör) kaslarınıza temas eden bu düzeyde bir akım, kaslarınızı denetim etmenizi engelleyebilir ve bu sırada kesintisiz, sizin denetiminizde olmayan bir kasılmaya sebep olabilir. Bu sebeple de elektrik kaynağını bırakmak mümkün olmayabilir.

Yine tıpkı sebepten ötürü elektrik akımına daha çok maruz kalınmış olur ve kasların denetimini kaybetmenin dışında geri dönülmez hasarlar kelam konusu olabilir.

Peki, elektrik akımı yüzünden fırlatılabilmek mümkün mü?

Çizgi sinemalarda bu durum epeyce abartılsa da evet, mümkün. Lakin elektrik, burada yalnızca bir uyarıcı misyonu görüyor. Asıl işi yeniden kendi kaslarımız yapıyor.

Az evvel 10mA kıymetinde bir akımın eldeki fleksör kaslarda sebep olacağı durumu özetledik. Birebir durum farklı kas kümelerinde oluştuğunda ise bu tesir ters yönde kendini gösterebiliyor.

Yani kaslarınızın bu düzeyde bir akıma maruz kalması, (normalde olabileceklerinden çok daha güçlü şekilde) kasılarak kişinin geriye doğru fırlamasına sebep olabiliyor. Burada hem kasların olağandan güçlü olması hem de birebir anda kasılmaları bu sonucu ortaya çıkarıyor. Yani hangi kas kümesinin daha çok uyarılarak başkasına nazaran üstün geldiği, hangisinin yaşanacağı konusunda belirleyici oluyor.

Miliamper kıymetlerinin tesirlerini başınızda canlandırabilmeniz ismine sıralayalım:

• 1mA düzeyinde yalnızca fark edilir bir düzeyde elektrik akımı hissedersiniz. Yeniden de bu tehlikeli olmayacağı anlamıına gelmez.
• 5mA düzeyinde ise o elimizi aniden çektiğimiz ufak şok vardır. Ancak bu da daima temasta yaralara yol açabilir.
• 6 ile 16mA ortası, içerikte bahsettiğimiz, kas kontrolünün kaybolduğu alan olarak biliniyor.
• Buradan 100mA düzeyine kadar olan alanda artık ölüm tehlikesi başlıyor. Şiddetli kasılmalar ve yaralanmalar da mümkün.
• 100 ile 2000mA ortası ise artık alınan şokun kalp ritmine müdahale ettiği düzeylere denk geliyor. Epey ölümcül.
• 2000 mA ve sonrası ise önemli yanıkların, kalp durmasının ve organ hasarının görüldüğü düzey. Ölümcül olma düzeyinden bahsetmeye bile gerek yok.

Konu hakkındaki niyetlerinizi yorum kısmında paylaşabilirsiniz.

• Kaynaklar: The Naked Scientists, News Scientist, Hydro-Québec, Burn Centers, SciShow, Afrotechmods

https://www.webtekno.com/elektrik-carpmasi-nasil-insan-metrelerce-firlatabiliyor-h130688.html