DSÖ’den maymun çiçeği hakkında endişelendiren açıklama: Yıllardır tespit edilemeyen bir yayılma ile karşı karşıya olabiliriz

EN AZ 643 HADİSE DOĞRULANDI

Maymun çiçeği salgını, daha evvel görülmediği ülkelerde büyümeye devam ediyor ve bu durum global sıhhat yetkililerini yüksek alarma geçiriyor. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus, virüsün endemik olmadığı onlarca ülkede 643’ten fazla maymun çiçeği olayının doğrulandığını açıkladı. 

Ghebreyesus,”Birçok ülkede tıpkı anda maymun çiçeğinin apansız ortaya çıkması, bir müddettir tespit edilmemiş bir bulaşma olabileceğini düşündürmektedir. Pek çok ülkede şimdi tespit edilmemiş çok sayıda olay olabilir” dedi.

“2017”DEN BU YANA BEŞERDEN BEŞERE DAİMA BULAŞIYOR

Başka taraftan, maymun çiçeği virüsü, Batı ve Orta Afrika’nın birtakım bölgeleri de dahil olmak üzere kimi ülkelerde on yıllardır dolaşıyor. Bu hafta İskoçya’daki Edinburgh Üniversitesi Evrimsel Biyoloji Enstitüsü’ndeki bilim insanları tarafından yayımlanan yeni bir çalışma, maymun çiçeği virüsünün “en az 2017’den beri beşerden beşere daima bulaştığını gösterdi. 

Bu araştırmada, genetik diziler, 2022’deki birinci maymun çiçeği hadiselerinin, 2017’den 2019’a kadar Singapur, İsrail, Nijerya ve Birleşik Krallık’ta hadiselerle sonuçlanan bir salgından kaynaklandığını ortaya koydu.

Araştırmaya dahil olmayan ABD’deki Arizona Üniversitesi’nde profesör ve evrimsel biyolog olan Michael Worobey, virüsün endemik olduğu yerlerde olduğu üzere bu salgının başka ülkelerde de lokal olarak uzun müddettir devam ettiğini gösterdiğini söyledi. 

İKİ FARKLI SALGININ ÖYKÜSÜ

Worobey, “Söz konusu durum, maymun çiçeği virüsünün endemik olduğu hudutlu alanlardakileri müdafaada ve global olarak yayılmadan evvel onu kaynağında denetim etmede başarısız olduğu manasına geliyor. Nitekim de bu fakir ve varlıklı ülkelerde seyreden iki farklı salgının öyküsü. Dünyadaki tüm ülkeleri önemsemeyi başlamalı ve virüsün yayılımasını denetim etmeliyiz” dedi. 

Öbür taraftan, yaklaşık yirmi yıldır maymun çiçeği üzerinde çalışan epidemiyolog Anne Rimoin, uzun müddettir hastalığın Demokratik Kongo Cumhuriyeti üzere yerlerde yayılmasının daha geniş global sıhhat tesirleri olabileceği konusunda ikazda bulunmuştu.

Şu anda UCLA Fielding Halk Sıhhati Okulu’nda epidemiyoloji profesörü olan Rimoin, 2010’da yayınlanan bir makalesinde, “Maymun çiçeği Afrika dışındaki bir yabanî hayat rezervuarında ortaya çıkarsa, halk sağlığındaki gerilemeyi aksine çevirmek güç olur” demişti. 

Günümüzdeki durumu pahalandıran Rimoin, “Son maymun çiçeği salgınını, kökenlerini tam olarak izleyemediğimiz için kısmen varsayım etmek zordu. Bunun ne kadar müddettir yayıldığını bile bilmiyoruz. Bu bir mühlet sessizce yayıldı. Bu salgında düşük düzeylerde bile daima bireyden şahsa bulaşmayı görmeye devam edersek, bu, endemik olmayan ülkelerdeki hayvanlara yayılma mümkünlüğünü “varoluşsal bir tehditten farklı bir olasılığa” geri getiriyor. Bu türlü bir yayılma daha sonra virüsün bir ortamda kalmasına, hayvanlar ve beşerler ortasında geçiş yapmasına müsaade verebilir” diye konuştu. 

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNDEN MEVT ORANI NE KADAR?

Endemik bir virüsün neden olduğu az hastalıklardan biri olarak bilinen maymun çiçeği, Kongo ve Batı Afrika tipi olmak üzere ikiye ayrılıyor.

Virüsün Kongo cinsinin yüzde 10’a kadar mevt riski bulunurken Batı Afrika tipinin ise her 2 olaydan birinde yüzde 1 mevt oranına sahip olduğu biliniyor.

Çoklukla hayvandan beşere ve beşerden beşere yakın temasla bulaşan virüs, bedende yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara yol açabiliyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIYOR?

“Maymun çiçeği”, enfekte biriyle yakın temas yahut cinsel münasebet halinde bulaşıyor. Virüs, bedene, deri üzerindeki yara ve çatlaklardan, teneffüs yoluyla ya da ağız, burun ve gözden giriyor. Virüs, maymun, fare, sincap üzere enfekte hayvanlarla temas ile de bulaşıyor. Kıyafet ya da yataktan da geçmesi mümkün.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN BELİRTİLERİ NELER?

Hastalık yüksek ateş, baş ağrısı ve kaşıntıyla başlıyor. Terleme, sırt ve kas ağrısı, halsizlikle seyrediyor. Döküntüler ekseriyetle evvel yüzde görülüyor, sonra bedene yayılıyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ ÖLDÜRÜR MÜ?

Olayların birden fazla hafif geçiyor. Çocukluk hastalığı olarak bilinen “su çiçeğine” benziyor. Hastalar 14 ile 21 gün içinde bizatihi düzgünleşiyor. Bazen ağır olaylara rastlanabiliyor. Batı Afrika’da vefatla sonuçlanan hadiseler olduğu biliniyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN TEDAVİSİ VAR MI?

Maymun çiçeğinin tedavisi yok. Salgınlar enfeksiyonla uğraş yollarıyla denetim altına alınabiliyor. Çiçek aşılarının maymun çiçeğini önlemede yüzde 85 tesirli olduğu biliniyor.

ÇİÇEK AŞILARI VİRÜSE KARŞI YÜZDE 85’E KADAR TESİRLİ

Maymun çiçeği olaylarının öteki ülkelere yayılarak global salgına dönüşme ihtimali tartışılırken, virüsün vefat riskine karşı tesirli bir aşının olup olmadığı da merak ediliyor.

Mevzuya ait İngiltere Sıhhat Güvenliği Ajansı, maymun çiçeği virüsü için özel bir aşı olmadığını, fakat çiçek hastalığı aşısının bir ölçü müdafaa sağladığını belirterek, gereksinim duyulanlara aşının teklif edildiği bilgisini paylaştı.

Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) dataları de çiçek hastalığını yok etmek için kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsü hastalığına karşı da yüzde 85’e kadar tesirli olduğunu gösteriyor.