Çin ve ABD arasındaki ‘çip savaşı’ doruk noktasında: En çok hangi sektörler etkileniyor?

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Çin ortasında yaşanan teknoloji çekişmesi “çip savaşı” ile doruk noktasına ulaştı. İki ülke ortasında 2019 yılında Çinli teknoloji şirketi Huawei’ye uygulanan yaptırımlarla dünya gündemine taşınan çekişme, çip kısıtlamaları ile tekrar tırmanışa geçti.

ÇİN REKABETTE ÖNE Mİ GEÇİYOR?

Bir periyot zihinlere kalitesiz mallar olarak kazınan Çin malı eserler, Çin’in dijital devirde yaptığı atılımların akabinde tam zıddı bir algı oluşturmaya başladı.

Nitekim Çin, üstüne yapışıp kalan ‘kalitesiz eser üreten ülke’ damgasından kurtulmak için açıkladığı ‘Made in China 2025’ planıyla, dünyanın en yüksek teknoloji üreten ülkesi olmayı hedefliyor.

Birçok teknoloji uzmanı, yakın bir gelecekte Çin’in büyük bir güç olacağını öngörüyor. Google’ın çatı şirketi Alphabet’in eski lideri Eric Schmidt, Çin’in yapay zeka alanında en geç 2025’e kadar ABD’yi geçmiş olacağını savunuyor.

AI Superpowers kitabının muharriri ve Google Çin’in eski lideri Kai-Fu Lee’ye nazaran de durum şimdiden Çin’in lehine dönmüş durumda.

TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİ ZİRVEDE

Bundan dört, beş sene öncesine kadar dünyanın en büyük 20 teknoloji şirketi listesinde kendine yer bulamayan Çin’in Milletlerarası marka kıymetlendirme kuruluşu Brand Finance tarafından hazırlanan “Dünyanın En Kıymetli 500 Markası-Global 500-2022 Araştırması”na nazaran şu anda en kıymetli 20 şirket listesinde 7 şirketi mevcut.

ABD ise listeye 9 şirketini sokarken, listedeki en pahalı 5 şirkete de konut sahipliği yapıyor. Listenin büyük çoğunluğu ise teknoloji şirketlerinden oluşuyor. Listenin birinci 4 sırasında yer alan Apple, Amazon, Google ve Microsoft teknoloji şirketlerinin son devirde ne derece kıymetli hale geldiğini gösterir nitelikte bulunuyor.

Pentagon’dan istifa eden baş yazılım sorumlusu Nicolas Chaillan’ın Çin’in yapay zeka konusunda ABD’yi geçtiğini söylemesi ise ABD tarafından gelen en çarpıcı itiraf olarak dikkatleri çekti. Chaillan, “Çin’e karşı 15-20 yıl içinde hiçbir rekabet talihimiz yok. Şu an bu, bitmiş bir sıkıntı. Bana nazaran çoktan bitti” tabirlerini kullanmıştı.

Information Technology and Innovation Foundation isimli fikir kuruluşuna nazaran ise içinde bilgi teknolojilerinin de bulunduğu pek çok alanda Çin’in ABD’yi geçmesi bekleniyor.

İHRACATTA ÇİN ÖNDE

Çip ihracatında ise Çin’in açık orta üstünlüğü dikkati çekiyor. Statista datalarına nazaran, içine Tayvan ve Hong Kong’u da alan Büyük Çin göz önüne alındığında 2020 yılında Çin’in mikroçip ihracatı 400 milyar dolara ulaştı. 2021 yılında ise Çin’in ihracatı 522 milyar dolara düzeylerini gördü. Çin listede birinci sırada yer alıyor. ABD ise 44 milyar dolar olan 2020 çip ihracatını 53 milyar dolara çıkardı ve listede 7. sırada yer aldı.

ABD’DEN 52,7 MİLYAR DOLARLIK DEV YATIRIM

Tüm bu gelişmelerin akabinde ABD Lideri Joe Biden, çok değerli bir atakla ABD ve Çin ortasındaki rekabette güç kaybeden ABD teknoloji kesimine yönelik kıymetli bir atak yaptı. Biden, ağustos ayında yerli yarı iletken üretiminin artırılmasına yönelik 52,7 milyar dolarlık devlet takviyesi öngören “Çip ve Bilim Yasasını” imzaladı.

Biden, ABD’yi bilim ve teknoloji alanında Çin ile daha âlâ rekabet edeceği bir pozisyona getirmeyi amaçlayan yasaya ait, “Çip sanayisinin geleceği Amerika’da üretilecek” tabirlerini kullandı.

Çin Devlet Lideri Xi Jinping ise geçen yıl yaptığı konuşmada teknolojik inovasyonların milletlerarası stratejik oyunda en değerli savaş alanı olduğunu belirtti. Çin ayrıyeten, uzun vakittir özel dalı yapay zeka ve çip çalışmalarına yönlendirmek için ağır efor gösteriyor.

ÇİN’DE EN BÜYÜK YATIRIMCI DEVLET

ABD ile Çin ortasındaki rekabeti bu haftaki sayısına taşıyan The Economist mecmuası ise Çin hükümetinin çip yatırımlarına 20 milyar dolarla 2014 yılında başladığını ve 30 milyar dolar daha yatırım yaptığını yazdı. Dergiye nazaran Çin devleti birebir vakitte ülkedeki en büyük yatırımcı pozisyonunda.

Yaşanan son gelişmelerin akabinde çip savaşı adeta en ateşli günlerini yaşıyor. ABD idaresi, Çin’in askeri gücü için gereksinim duyulan kritik teknolojilere erişimini engellemek emeliyle gelişmiş çiplerin ülkeye ihracatına yönelik yeni kısıtlamalar getirmesinin akabinde iki taraftan farklı atılımlar gelmeye devam ediyor.

South China Morning Post’ta yer alan makaleye nazaran, ABD hükümetinin Çin’deki vatandaşlarını aşikâr birtakım çip fabrikalarında çalışmayı yasaklaması sonrasında Çin merkezli Naura Technology Amerikan vatandaşlarının AR-GE alanındaki çalışmalarını durdurmalarını istedi.

Söz konusu kısıtlamaların bir adım öteye giderek, Çin’deki fabrikalardaki ABD’li çalışanların işlerini bırakması ya da Amerikan vatandaşlığını kaybetmesiyle sonuçlanması da beklentiler ortasında.

The Economist’e nazaran, Amerika’da çalışan dünyanın en yeterli yapay zeka araştırmacılarının 3’te 2’si yabancı kökenli olarak biliniyor. Çin ise büyük oranda Çinli mühendisleri ve araştırmacıları istihdam ediyor.

ÇİP KRİZİ EN ÇOK HANGİ KESİMLERİ ETKİLİYOR?

Çip krizi sebebiyle pek çok dalda üretim evrelerinde önemli meseleler yaşanırken birtakım bölümler bu krizde çok ağır yara aldı. Bunların başında ise otomotiv dalı geliyor. Dünyanın en büyük araç üreticilerinden biri olan ABD de çip krizinden etkilendi. Washington Post’un haberine nazaran, Avrupa ve Amerika’da 17 otomotiv fabrikası ya üretimlerini durdurdu ya da yavaşlattı.

Tüketici elektroniği çip krizinin etkilediği alanlardan biri olarak öne çıkıyor. Laptoptan akıllı telefonlara, fotoğraf makinelerinden oyun konsollarına kadar pek çok aygıtın vazgeçilmezi olan çiplerin yokluğu bu eserlerin fiyatlarında büyük artışlar yaşanmasına neden oldu.

Ev aletleri kategorisi de çip krizinin zorladığı kesimler ortasında yer alıyor. Çin ve ABD’nin en büyük üreticiler ortasında yer aldığı bu bölümde de çipler büyük bir ehemmiyete sahip . Çip krizi nedeniyle robot süpürge, çamaşır makinesi ve televizyon üzere konut aletlerinin üretiminde sıkıntılar yaşanıyor.