Artık saniye uygulaması sona eriyor: Dev sitelerin ve uydu platfomlarının çökmesine neden oluyor

Küresel vakit işleyişinden sorumlu olan Milletlerarası Yükler ve Ölçüler Ofisi (BIPM), Fransa’daki bir konferansta bir ortaya gelen bilim insanları ve hükümet temsilcilerinin artık saniyeleri 2035’e kadar rafa kaldırmak için oy kullandığını söyledi.

ATOMİK SAAT HAKKINDA

Artık yıllara misal formda, tam atomik saat ile Dünya’nın daha yavaş dönüşü ortasındaki farkı telafi etmek için son yarım yüzyılda saatlere periyodik olarak artık saniyeler eklendi. 

Atomlardaki elektronlar muhakkak güç düzeylerinde bulunuyor ve güç soğurarak ya da güç yayarak bu düzeyler ortasında geçiş yapıyor. Atom saatleri, frekans standardı olarak atomlar tarafından yayılan fotonların frekanslarını kullanan saatlere deniliyor ve bu saatler günümüzün en hassas vakit ölçme aletlerini oluşturuyor. Atomik saatlerin 3 milyon yılda 1 saniye yanılgı yapmalarının ihtimali ise yalnızca yüzde 22,522… 

YAZILIM VE TELEKOMÜNİKASTON SİSTEMLERİNDE PROBLEMLERE NEDEN OLDU

Ancak, artık saniyelerin birden fazla beşerler için fark edilmezken, uydu navigasyonu, yazılım, telekomünikasyon, ticaret ve hatta uzay seyahati üzere kesin ve kesintisiz vakit akışı gerektiren sistemlerde meselelere neden oldu.

DEV SİTELERİN ÇÖKMESİNE NEDEN OLDU

Bununla birlikte, 1972 yılından bu yana tüm dünyada standart olarak kabul edilen Eşgüdümlü Kozmik Vakit (UTC), ortalama her 21 ayda bir ayarlanıyor. Uygulamanın yürürlüğe girdiği 50 yıllık müddet boyunca  27 artık saniye eklendi.

Diğer taraftan, Dünya’nın dönüşünün yavaşlamasıyla oluşan bu artık saniyenin UTC’ye eklenmesi, bu sistemi kullanan altyapı için bugüne kadar bazı önemli sıkıntılara yol açtı. Örneğin Cloudflare, 2017 yılında tam gece yarısında yaşadığı devasa DNS kesintisinin nedenini artık saniye olarak açıkladı. 2012 yılında ise Reddit, LinkedIn ve Foursquare üzere dev siteler bu nedenle çöktü.

Dünyanın saatlerini ayarladığı memleketler arası kabul görmüş standart olan Eşgüdümlü Üniversal Zaman’dan  (UTC) sorumlu olan Memleketler arası Tartılar ve Ölçüler Bürosu’nun (BIPM)  59 üye ülkesi ve öbür taraflar, Paris’in batısındaki Versailles Sarayı’nda yaklaşık dört yılda bir düzenlenen Yükler ve Ölçüler Genel Konferansı’nda 2035 yılına kadar artık saniye eklemeyi durdurma kararı aldı.

BIPM’nin vakit departmanı lideri Patrizia Tavella, “tarihi kararın” “halihazırda sistemsiz artık saniyelerin neden olduğu kesintiler olmadan saniyelerin daima akışına” müsaade vereceğini söyledi.

2035 YILINDA UZLAŞILDI

Tavella, “Değişiklik 2035’te yahut öncesinde tesirli olacak. Rusya karara karşı oy kullandı ve artık saniyelerin atılmasını 2040’a kadar ertelemek istediğini bildirdi. Başka ülkeler 2025 yahut 2030 üzere daha süratli bir vakit çerçevesi davetinde bulundu. Bu nedenle 2035 yılınsa uzlaştık” dedi. 

Diğer taraftan Tavella, ABD ve  Fransa’nın değişime öncülük eden ülkeler ortasında yer aldığını vurgulayarak, “UTC ile Dünya’nın dönüşü ortasındaki ilişkinin kaybolmadı. Halk için hiçbir şey değişmeyecek” dedi.

ARTIK SANİYE NEDİR?

Artık saniye, Eşgüdümlü Üniversal Vakit’e (UTC) nazaran tek bir saniyenin ayarlanması ile meydana geliyor. Bilim insanlarının bildirdiğine nazaran, atomik saatler tarafından ölçülen inanılmaz derecede hassas Milletlerarası Atom Saati (TAI) ile Dünya’nın dönüşüne bağlı kesin olmayan gözlemlenen Güneş Vakti (UT1) ortasında fark bulunuyor.

Bu iki kavramının birbiri ile eşleştirilmesi durumunda artık saniye ortaya çıkıyor. Greenwich Ortalama Saati (GMT) ile uyumlu UTC vakit standardı, astronomi de dahil olmak üzere global vakit işleyişi için yaygın olarak kullanılıyor. Araştırmacılar, birkaç yılda bir eklenen artık saniye olmasaydı, UTC’n,n Dünya’nın dönüş süratiyle birebir hizada olmayacağını söylüyor.