ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi’nin Çin’e karşı mücadelesinin uzun tarihi

Ziyaretinden evvel Çin, ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Tayvan’a gitmesi durumunda önemli sonuçlar doğuracağı konusunda uyardı.

25 YILDIR TAYVAN’I ZİYARET EDEN EN KIDEMLİ POLİTİKACI

Başkan Yardımcısı Kamala Harris’ten sonra ABD Başkanlığı  için ikinci sırada olan Pelosi, 1997’de selefi Newt Gingrich’ten bu yana Tayvan’a seyahat eden en kıdemli ABD’li politikacı oldu.

Diğer taraftan, Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etme planları bâtın tutuldu. BBC’nin haberine nazaran seyahatin bu ayağı ABD Lideri Joe Biden tarafından desteklenmedi. ABD ve Çin ortasında tansiyon yükselmeye devam ederken, Beyaz Saray yetkilileri Pelosi’yi caydırmaya çalıştı. Biden kısa müddet evvel gazetecilere “Ordu bunun yeterli bir fikir olmadığını düşünüyor” dedi.

1991 TİANANMEN MEYDANI ZİYARETİ

Protestocuların Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda Komünist Parti güçleri tarafından ezilmesinden iki yıl sonra, devrin California temsilcisi olan Pelosi, Çin’in başşehrini ziyaret etti. Pelosi, başka iki Kongre üyesiyle birlikte  Çinli konut sahiplerinin müsaadesi olmadan kent meydanına gitti. 

ABD’li temsilciler Tiananmen Meydanı’nda üzerinde “Çin’de demokrasi için ölenlere” yazan küçük bir pankart açtı. Polis, olayı haber yapan gazetecilere sert müdahalede bulundu ve temsilcileri meydanın dışına kovalayarak gözaltına aldı.

Çin Dışişleri Bakanlığı daha sonra olayı “önceden tasarlanmış bir saçmalık” olarak kınadı.

Diğer taraftan, ABD’de Çin’in 1989’daki aksiyonlarını kınayan bir kararın alınmasına öncülük eden Pelosi, uzun yıllar boyunca Çin’i eleştirmeye devam etti. Bu yıl protestoların 33. yıldönümü münasebetiyle bir bildiri yayınlayarak, şovları “en büyük siyasi yürek aksiyonlarından biri” olarak nitelendirdi ve Komünist Parti’nin “baskıcı rejimini” kınadı.

HU’YA MEKTUPLAR

2002 yılında periyodun Çin Lider Yardımcısı Hu Jintao ile yaptığı görüşmede Pelosi, Çin ve Tibet’teki aktivistlerin tutuklanması ve hapsedilmesiyle ilgili telaşlarını lisana getiren ve hür bırakılmaları için davette bulunan dört mektubu ona iletmeye çalıştı. Hu mektupları kabul etmedi. 

Yedi yıl sonra Hu, Pelosi’nin kendisine, o zamanki Çin Devlet Lideri tarafından, önde gelen muhalif Liu Xiaobo da dahil olmak üzere siyasi mahkumların özgür bırakılması çağrısında bulunan diğer bir mektubu elden teslim ettiği bildirildi.

Liu, 2010 Nobel Barış Ödülü’nün sahibi seçildi, lakin mükafatı kabul etmek için Norveç’e gitmesine müsaade verilmedi. Çin’de  gözaltındayken 2017 yılında kanserden öldü.

1989’DAKİ OLAYLAR

Çin’de 1989 yılının nisan ayından başlayarak 4 Haziran’a kadar süren ve başşehir Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda güç kullanılarak bastırılan olaylarda resmi olmayan sayılara nazaran 2 binden fazla kişi hayatını kaybetti.

Demokrasi ve söz özgürlüğü talebi, enflasyon, siyasi bozulma ve yozlaşma üzere nedenlerle başlayan protestolara ülkedeki aydın kesim ve öğrenciler başta olmak üzere ağır iştirak olmuştu.

Çin’in hala milletlerarası toplum tarafından kınanmasına sebep olan olaylarda, 1978 yılındaki dışa açılımdan sonra uygulanan ekonomik ıslahatların tetiklediği işsizlik, Çin Komünist Partisinin tavrı ve siyasi bozulma üzere nedenlerin etken olduğu kaydediliyor.

Olayların birinci başladığı vakitlerde hükümet, göstericilere müdahale etmemiş fakat protestocuların dağılmaması üzerine 20 Mayıs’ta sıkıyönetim ilan edilmişti.

Hükümet, protestocuların taleplerinin karşılanmasının mümkün olmadığı ve şovların bastırılması gerektiği kararına vararak 4 Haziran gecesi tanklar ve askerleri meydana göndermişti.

OLİMPİK MANEVRALAR

Öte yandan Pelosi, Çin’in Olimpiyat Oyunlarına mesken sahipliği yapma tekliflerine, tez edilen insan hakları ihlallerine dayanarak, 1993’e kadar karşı çıktı.O vaktin ABD Lideri George W. Bush’u 2008’de Çin’in Yaz Olimpiyatları açılış merasimini boykot etmeye çağıran milletvekillerinden biriydi.

Pelosi ayrıyeten bu yıl, Çin’deki Uygur Müslümanlarına yönelik muamele konusunda Pekin’in 2022 Kış Olimpiyatları’nın “diplomatik boykot” davetlerine tekrar öncülük etti. Pelosi, yıllar içinde Çin’in ticaret statüsünün insan hakları siciliyle ilişkilendirilmesi ve Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’ne girişinin engellenmesi için de baskı yaptı.