Kadın-erkek ayrımı Afganistan’ın tek hayvanat bahçesini zor durumda bıraktı

Afganistan’ın başşehri Kabil’de bulunan, ülkenin tek hayvanat bahçesi, Taliban’ın bayan ve erkeklerin toplumsal yerlere farklı günlerde girişine müsaade vermesi nedeniyle ziyaretçi sayısında büyük düşüş yaşıyor.

Kabil’in Dehmezeng bölgesinde 1967’de kurulan hayvanat bahçesi, iç savaşın yaşandığı 1990’larda silahlı kümelerin maksadı olması nedeniyle büyük ziyan gördü.

Bu devirde kimi silahlı kümeler, etleri yenilebilir hayvanları çalarken daha evvel Hindistan Devlet Lideri’nin hibe ettiği bir fil ise roket hücumunda telef oldu.

2001’de onarımı başlayan hayvanat bahçesi, vakitle genişletildi ve hayvanların bulunduğu alana ek olarak insanların keyifli vakit geçirebilmesi için bol ağaçlı, geniş bir parka sahip oldu.

Yönetim binasının duvarlarında, 1990’larda ağır tahribata uğrayan hayvanat bahçesinin o zamanki durumunu gösteren fotoğraflar yer alıyor.

Yetkililer ve ziyaretçiler, hayvanat bahçesinin mevcut durumu hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Yetkili ve ziyaretçilere nazaran, ziyaretçi sayısının düşmesinde iki ana faktör rol oynuyor. Birincisi Taliban idaresinin, cinsiyet ayrımına nazaran ziyaret kararı, ikincisi ise Taliban sonrası ağır darbe alan ülke iktisadı nedeniyle insanların cümbüş gayesiyle yapılan aktiviteleri ikinci plana itmesi.

MERCAN’IN HEYKELİ ZİYARETÇİLERİ KAPIDA KARŞILIYOR

2002’de ölen ve Kabil Hayvanat Bahçesi’nin sembolü olan “Mercan” ismindeki aslanın heykeli, girişte ziyaretçileri karşılıyor.

İnsanlar, heykelin yanında poz vererek fotoğraf çekiliyor.

Hayvanat bahçesi yetkililerine nazaran, Almanya’dan hibe edilen Mercan’ın sembol olmasında iki neden öne çıkıyor.

Birincisi 26 yıl ile hayvanat bahçesinin tarihinde en uzun mühlet yaşayan aslan olması.

İkincisi ise 1990’larda yanına yaklaşan bir ziyaretçiye saldırarak onu öldürmesinin akabinde, kurbanın kardeşinin Mercan’a el bombası atıp onu ağır yaralaması.

Olay sonucu gözlerini, çenesini ve tüm dişlerini kaybeden Mercan, ağır ameliyatların akabinde hayatta kalmayı başarmış.

KADIN-ERKEK AYRIMI ZİYARETÇİ SAYISINI DÜŞÜRDÜ

Son 20 yılda memleketler arası kurumların da takviyesiyle öncesine nazaran daha uygun imkanlara kavuşan hayvanat bahçesi, yakın vakte kadar ülkenin her vilayetinden ağır ziyaretçi çekiyordu. Lakin Taliban idaresinin süreksiz hükümetinin Yeterliliğe Davet ve Berbatlıktan Sakındırma Bakanlığı toplumsal yerlerde ziyaret günlerini cinsiyete nazaran ayırmasıyla, ziyaretçi sayısı yaklaşık yüzde 50 düştü.

Bakanlığın kararına nazaran, park ve bahçeler, cümbüş yerleri, tarihi yerler, türbeler ve lunaparklar, bayan ve erkeklere farklı günlerde kapılarını açıyor.

Kadınlar, hayvanat bahçesini pazar ve çarşamba günleri ziyaret edebilirken erkekler öbür günler geziyor.

Yöneticiler, ailelerin hayvanat bahçesini birlikte ziyarete edemediğini, bunun ziyaretçi sayısının ve hasebiyle gelirlerini de olumsuz etkilediğini söz etti. Yetkililer ayrıyeten, yeniden eski günlerde olduğu üzere ağır ziyaretçi çekmek istediklerini belirtti.

Ailece ziyarete gelindiği vakit, güne nazaran bayan ya da erkek kapıda eşlerini bekliyor. Hayvanat bahçesinin kapısında eşlerini bekleyen bayanlar, Taliban’ın kelam konusu kararını eleştiriyor lakin imajlarının çekilmesine müsaade vermiyor.

İsmini vermek istemeyen bir çalışan hususla ilgili, “İnsanlar özgür olmalı. Nişanlılar, aileler geliyordu. Yasaklarsan ne yapmaya gelecekler buraya. Hayvanları görmeye, bir arada hoş vakit geçirmeye geliyorlardı.” dedi.

“HAYVANLARIN SIHHAT DURUMU İYİ”

17 yıldır hayvanat bahçesinin müdürü olan Aziz Gül Şekib, Taliban idaresinin kelam konusu kararının akabinde ziyaretçi sayısında büyük düşüş yaşadıklarını belirtti.

Şekib, “Ziyaretçi sayısındaki düşüş bir silsileyi izledi. Evvel yüzde 60, sonra yüzde 50, şu an ise yaklaşık yüzde 40-45 üzere bir düşüş görünüyor. İnsanların bu yeni sisteme ayak uydurması biraz vakit alacak. Beşerler geliyor, bakıyor bayanlar günü ve erkeklere müsaade yok, erkekler gününde de bayanlara müsaade yok. İnsanların bu aşikâr günlere kendilerini adapte etmesi için çabalıyoruz.” diye konuştu.

Ziyaretçi sayısındaki düşüş nedeniyle hayvanat bahçesinin gelirlerinde de büyük düşüş yaşandığını tabir eden Şekib, buna karşın Kabil belediyesinin takviyesiyle açığı kapattıklarını ve hayvanların sıhhatine ve kaliteli beslenmesine kıymet verdiklerini söyledi.

Şekib, “Hayvanat bahçesi gelir açısından kendi kendisine yetiyordu. Meydana gelen değişiklikten sonra (Taliban’ın idareye gelmesi) en son gayretimiz hayvanlarımızın ziyan görmemesi ve düzgün beslenmeleri oldu. Kabil belediyesinin iş birliği ve uyumuyla hayvanları beslemeyi, durum ve sıhhatlerini olağan düzeyde muhafazayı ve burada hiçbir sorun oluşmamasını başardık.” sözlerini kullandı.

Taliban sonrası kesilen memleketler arası yardımlardan, tüm Afganistan üzere kendilerinin de etkilendiğini lisana getiren Şekib, tekrar yardım fonu bulmak için çabaladıklarını belirtti.

100 ÇEŞİTTE 600 HAYVAN BARINIYOR

Yetkililerden alınan bilgiye nazaran, hayvanat bahçesinde 100 çeşitte yaklaşık 600 hayvan bulunuyor.

Taliban’ın idareye geldiği süreçte burada çalışan 60 çalışan ortasındaki 2 veterinerden birinin ülke dışına kaçtığı öğrenildi. Öteki çalışanların vazifelerine devam ettiği ve maaşlarda rastgele bir düşüş ya da ödenmeme durumunun olmadığı söz edildi.

Kabil belediyesinin hayvanlar için her gün en az 60 kilo et gönderdiği söz edilirken bunun “yeterli olduğu” savunuldu. Fil, zürafa ve timsah üzere hayvanların bulunmadığı hayvanat bahçesinin genel olarak hem hayvanlar hem de beşerler için pak olduğu görülürken aslan, kaplan, ayı, çakal, maymun ve kuş üzere hareketli hayvanlara ayrılan alanların dar olduğu gözlendi.

Ayrıca, hayvanlara ayrılan alanların ağır bir formda betondan yapıldığı ve ağaç, toprak ve havuz üzere imkanlar konusunda büyük eksiklik olduğu görüldü.

Kimi ziyaretçiler ise  birtakım hayvanların zayıf bir görünüme sahip olduğunu ve kâfi beslenmediklerini düşünüyor.

CİNSİYETE NAZARAN AYRIMA TEPKİ

Seyid Şekip Mustafavi, 4 yaşındaki kızıyla hayvanat bahçesini ziyaretinde, hayvanların sıhhatine ve paklığına daha fazla ihtimam gösterilmesi gerektiğini söyledi.

En son Taliban öncesi periyotta burayı ziyaret ettiğini belirten Mustavafi, burasının kızını getirebileceği en uygun yer olduğunu lakin eşiyle gelememesinin büyük eksiklik olduğunu vurguladı.

Mustavafi, “Taliban’dan ailelerin de mensuplarıyla birlikte burayı ziyaret edebilmesini sağlamasını istiyoruz. Ailece gelmenin sorun oluşturmadığını ilan ederlerse her vilayet ve ilçeden de beşerler gelebilir” dedi.

Hayvanat bahçesi önünde Taliban’ın cinsiyete dayalı ziyaret kararını pahalandıran tıp öğrencisi Baran Buyruğu ise şunları kaydetti:

“Cumhuriyet periyodunda herkes ailesiyle buraya gelebiliyordu. En azından birkaç saatliğine içinde canlı bomba ataklarının, çatışmaların olduğu bir dünyadan uzaklaşabiliyorlardı. Taliban sonrası ise bayanlar erkek kardeş, baba ya da bir arkadaşlarıyla dahi gelemiyorlar. Ailece gelinmiyor. Bayan, erkek ayrıldı. Bu durum bilhassa bayanlar olmak üzere Afganistan halkı üzerinde olumsuz bir tesir bıraktı.”